Bouwen aan groenexpertise

Knopbies

Schoenus nigricans

is een indicator van een goede toestand voor

Natura 2000: Kalkmoeras (7230)

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Kalkmoeras (7230)

Hoogte plant

Minimaal:
10cm
Maximaal
45cm

Licht

Min:
licht
Max:
volle zon

Voedsel

Min:
voedselarm
Max:
voedselarm

Bloeiperiode

Vanaf:
mei
Tot:
juli

Vocht

Min:
nat
Max:
nat

Bloemkleur

bloemdek ontbreekt

Bestuiving

windbestuiving
Areaal:

Het hoofdverspreidingsgebied van knopbies ligt in West- en Zuid-Europa. Daarbuiten komt zwarte knopbies verspreid voor in Noord-Afrika, Centraal-Afrika en Ethiopië, Zuid-west-Azië, het zuiden van de Verenigde Staten en Cuba. In Europa reikt het areaal noordelijk tot de Shetlandeilanden en Denemarken, en oostwaarts tot de Balkan, Oekraïne en Estland. In België is knopbies altijd beperkt geweest tot een gering aantal groeiplaatsen in Vlaanderen en Wallonië (de kuststreek, het Torfbroek te Berg en de moerassen van de Semois in Lotharingen). In Wallonië is de soort vermoedelijk volledig verdwenen (SAINTENOY- SIMON 1999).

Verspreiding in Vlaanderen:

Knopbies is met uitsterven bedreigd in Vlaanderen. Dat proces is reeds lang aan de gang. In het binnenland verdwenen de meeste groeiplaatsen reeds voor het begin van de eerste karteerperiode (voor 1939). Ook aan de kust was het aantal groeiplaatsen toen al sterk teruggelopen en die achteruitgang zette zich door tijdens de tweede karteerperiode. Aan de kust is de achteruitgang van de soort dramatisch door verdroging van de duinen ten gevolge van de talrijke waterwinningen (DE RAEVE et al. 1983). Op het einde van de twintigste eeuw bleef er nog slechts één plant over in de reeds lange tijd verdroogde Doornpanne (Koksijde). Het milieu is er echter niet meer geschikt voor verjonging. In het natuurreservaat De Westhoek is de laatste plant verdwenen tussen 1980 en 1990, maar sinds kort is de soort er opnieuw opgedoken in een jonge duinpanne. De enige gezonde populatie die ons nu nog rest, bevindt zich in het natuurreservaat ‘Het Torfbroek’ te Berg.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart
Kiemperiode:
vanaf Voorjaar
Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
overwinterend groen
Worteldiepte:
50cm
Levensvorm:
hemicryptofyt
helofyt
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Vruchttype:
eenzadige dopvrucht of noot
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
wind
water
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
zonneplanten
Ellenberg vocht:
indicator van natte, waterverzadigde standplaatsen, maar ook bestand tegen overstromingen
Ellenberg pH:
base- en kalkindicator, steeds op kalkrijke bodem
Ellenberg voedselrijkdom:
zeer stikstofarme bodem / stikstofarme bodem
Maaigevoeligheid:
maai-intolerant/maaigevoelig
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
natte freatofyt(obligaat)
Zuurtegraad bodem:
minimum zwak zuur tot maximum basisch

Knopbies is een typische soort van kalkmoerassen en natte duinpannen. In duinpannen kiemt ze op open zandige plekken waar het grondwater op het moment van de kieming net ter hoogte van het maaiveld staat. Eens knopbies tot stevige pollen begint uit te groeien kan ze lang overleven, zelfs onder ongunstige omstandigheden zoals verdroging. Individuele planten van knopbies kunnen 50-70 cm hoge bulten vormen die in de vegetatie voor bijkomende variatie in het reliëf zorgen.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Rode lijst:
met uitsterven bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
1-17 kwartierhokken
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Wouter Van Landuyt
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken