Gevlekte aronskelk

Gevlekte aronskelk is een lage lentebloeier, waarvan de bladeren vroeg in het voorjaar verschijnen. De bladschijf heeft terugwijzende tot schuin uitstaande voetslippen en is al of niet zwartpaars gevlekt. De bloeischede is bleekgroen, van binnen soms deels purper getint of gevlekt. Het knotsvormige, bloemloze deel van de bloeikolf is gewoonlijk dof purper tot loodgrijs. Het vruchtbeginsel is ongeveer drie millimeter lang.

Gevlekte aronskelk komt voor in Zuid-, Midden- en West-Europa, noordwaarts tot Zuid-Schotland en Denemarken. Zijn areaal komt grotendeels overeen met dat van de Beuk (Fagus sylvatica). In Nederland is hij vrij algemeen in Zuid-Limburg, in en langs het Maasdal tot in het Rijk van Nijmegen, en in de omgeving van de Oude en Gelderse IJssel noordwaarts tot Zutphen. In de rest van het land is hij zeldzaam en voor het grootste deel niet oorspronkelijk wild. Als stinzenplant komt hij onder meer in Utrecht, aan de binnenduinrand en in Noordwest-Friesland voor. Op Texel is hij vooral ingeburderd in Sneeuwklokjesbossen (blz. 00).

Gevlekte aronskelk is een loofbosplant van (zeer) voedsel- en basenrijke, minerale, min of meer vochtige, veelal kalkhoudende bodems met goede strooiselvertering. Hij groeit op licht tot vrij zwaar beschaduwde plaatsen, zowel op oudere als op jongere gronden: op krijtverweringsbodem, löss, leem, rivierzand en -klei, ook op zandgronden aan de binnenduinrand en op de sterk met aangevoerd materiaal vermengde zeeklei van Friese buitenplaatsen. Vaak staat hij aan de voet van hellingen, waar bodemmateriaal bijeenspoelt en -schuift, en in de hogere delen van rivierdalen op plaatsen waar aanspoelsel blijft liggen. In Zuid-Limburg staat hij op relatief vochtige plekken en aan paden in hellingbossen (bostype Parelgras-Beukenbos), maar ook in allerlei bos- en struweelrestjes in het cultuurlandschap, zoals in holle wegen en graften. Langs de grote rivieren staat hij in bossen aan de voet van de dalwand en op stroomruggen (in Abelen-Iepenbos en Essen-Iepenbos) en onder heggen. Gevlekte aronskelk handhaaft zich op kapvlakten, maar houdt geen stand als hij duurzaam in het volle licht komt te staan. Hij groeit niet op langdurig doornatte plaatsen; wel is hij te vinden aan randen van en op hoger gelegen plekken in bronbossen. In vergelijking met de meeste andere bosplanten verdraagt hij opmerkelijk veel bemesting. Zelfs bij sterke verruiging van de ondergroei van heggen en bosstrookjes weet hij zich te handhaven, zowel in Zuid-Limburg als langs de rivieren. In bossen met een roekenkolonie houdt Bevlekte aronskelk vaak als een van de laatste bosplanten stand temidden van de Grote brandnetels (Urtica dioica). Onder minder extreme omstandigheden treden als begeleiders onder meer op Klimop (Hedera helix), Speenkruid (Ranunculus ficaria), Geel nagelkruid (Geum urbanum), Bosandoorn (Stachys sylvativa) en Boskortsteel (Brachypodium sylvaticum); op ongestoorde, lemige bodem ook Slanke sleutelbloem (Primula elatior), Gulden boterbloem (Ranunculus auricomus), Grote keverorchis (Listera ovata) en Eenbes (Paris quadrifolia); speciaal op zandige en/of wat ruderale plaatsen Vlier (Sambucus nigra), Look-zonder-look (Alliaria petiolata), Gewone vogelmelk (Ornithogalum umbellatum), Muskuskruid (Adoxa moschatellina) en Maarts viooltje (Viola odorata).

© E.J. Weeda, Nederlandse Oecologische flora, IVN, 1994 (deel 5)