Bouwen aan groenexpertise

Koninginnenpage

Papilio machaon

De Koninginnenpage is een van de grootste inheemse vlindersoorten. De vleugels zijn geel met op de bovenkant langs de achterrand een doorlopende, brede blauwe band met zwarte randen. Opvallend zijn de staartjes aan de achtervleugel en de rode stip in de binnenhoek. De soort wordt algemener, wellicht door de klimaatsopwarming. Ze leggen eitjes op wortel en (knol)venkel.

Beheer:

Koninginnenpages in de tuin zijn een belevenis. Ineens zie je op wortelloof of venkel een grote, groenzwarte rups met oranje streepjes. Veel mensen planten zelfs speciaal knolvenkel om deze soort te zien te krijgen!

De Koninginnenpage gebruikt verschillende schermbloemigen als waardplant en een gefaseerd maaibeheer of een maaibeheer met vrij lange omlooptijden staan toe dat delen van graslanden kunnen verruigen. Dat de soort ook gebruikmaakt van wortel-, venkel- en dilleloof in moestuintjes, is een extra stimulans om geen insecticiden of andere bestrijdingsmiddelen te gebruiken in tuinen, of om in elk geval planten met rupsen gericht te sparen.

heeft als waardplant

Grote engelwortel

heeft als waardplant

Selderij

heeft als waardplant

Kleine watereppe

heeft als waardplant

Waterscheerling

heeft als waardplant

Kale jonker

heeft als waardplant

Gevlekte scheerling

heeft als waardplant

Peen

heeft als waardplant

Gewone berenklauw

heeft als waardplant

Pijptorkruid

heeft als waardplant

Zilt torkruid

heeft als waardplant

Gewone pastinaak en brandpastinaak

heeft als waardplant

Melkeppe

heeft als waardplant

Grote bevernel

heeft als waardplant

Kleine bevernel

heeft als waardplant

Wijnruit

heeft als waardplant

Karwijselie

heeft als waardplant

Weidekervel

heeft als waardplant

Echte koekoeksbloem

heeft als waardplant

Grote watereppe

Areaal:

De Koninginnenpage was in de jaren negentig algemeen en is nu zeer algemeen (548 atlashokken – 2530 kilometerhokken). De verspreiding daalde licht tot ongeveer 1990, maar sindsdien neemt de soort, voornamelijk in West-Vlaanderen, opnieuw toe. Door zijn grote mobiliteit kan de soort bijna overal waargenomen worden zonder dat daar ook werkelijk populaties aanwezig zijn.

Weetje:

De Koninginnenpage kan ver vliegen, het is dus niet steeds makkelijk voor mannetjes en vrouwtjes om elkaar te vinden. Ze hebben er een truukje op gevonden, ze vliegen naar heuvels, die herkennen ze van ver. Aan heuveltoppen, terrils en andere 'bergen' zie je dan zwermen vlinders baltsen.

Levenscyclus en fenologie:

Rups: half mei-half juni en half augustus-eind september. Bij gevaar wordt een rood vorkvormig orgaan uitgestulpt waarmee de rups een doordringende stank verspreidt. De soort overwintert als pop in de kruidlaag.

Ecologie:

De Koninginnenpage komt voor in kruidenrijke, ruige graslanden en ruigten. De soort heeft 2 generaties waarvan de eerste vliegt van begin april tot eind juni met een piek tussen 1 mei en 6 juni en de tweede van begin juli tot eind september met een piek tussen 17 juli en 25 augustus. Gemiddeld ligt de eerste waarneming van de voorjaarsgeneratie momenteel zo’n 4 dagen vroeger en de laatste waarneming van de zomergeneratie 4 dagen later.

De wijfjes zetten de eitjes afzonderlijk af op de bovenkant van jonge blaadjes van gecultiveerde en Wilde peen, Venkel, Gewone engelwortel, Pastinaak, Melkeppe, Dille of Kleine bevernel. Vaak kiezen ze hiervoor jonge planten die boven de vegetatie uitsteken en op een beschutte plek staan. In het eerste stadium lijken de rupsjes nog op uitwerpselen van een vogel, maar nadien krijgen ze hun typische groen-zwartoranje patroon. Aanvankelijk eten de rupsen vooral de blaadjes, maar naarmate ze groter worden eten ze ook van de bloemen. Vanaf het vierde stadium beschikt de rups over een afweersysteem, het osmaterium dat uit de nek gestulpt kan worden en een ananasgeur verspreidt. De verpopping gebeurt aan de voet van de waardplant en de poppen nemen de kleur van de omgeving aan: bruin in een verdorde vegetatie en groen in een overstaande groene vegetatie. De overwintering gebeurt als pop.

De volwassen Koninginnenpages doen aan hill-topping: mannetjes en wijfjes ontmoeten elkaar op een verhoogde en opvallende plek in het landschap (bv. een mijnterril in de Limburgse Kempen).

Vaak gebruikte nectarplanten zijn distel, klaver, Slangenkruid en Vlinderstruik. De vlinders zijn zeer mobiel. De Koninginnenpage komt vaak in dezelfde gebieden voor als Gehakkelde aurelia, Icarusblauwtje, Kleine vuurvlinder, Landkaartje en Oranjetipje.

Rode lijst:
Niet bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Status:

Momenteel niet in gevaar. Op de Rode Lijst van 1999 was de Koninginnenpage Momenteel niet in gevaar. In Wallonië, Nederland en Europa is de soort Momenteel niet in gevaar, maar in Groot-Brittannië is ze Bijna in gevaar

Behoudsprioriteit: Laag.

Bedreigingen:

Volgens de voorspellingsmodellen zou het klimaat in België ook in 2050 geschikt zijn voor de Koninginnenpage.

Typering:
Profiteert van opwarming
Biotooptype:
Ruigte