Doelgroep en doelstelling:
Het project dat hier uitgelicht wordt ligt in een gebied dat al lang bekend staat als een “aards paradijs” en geniet al lang enige vorm van bescherming. Internationaal werd de Kalmthoutse Heide in 1984 opgenomen in het kader van de Ramsar-conventie, een internationale overeenkomst om belangrijke watergebieden te beschermen voor watervogels; ondermeer de Regenwulp.
Op Europees vlak werd het gebied in 1988 opgenomen Speciale BeschermingsZone van de Vogelrichtlijn (SBZ-V) en later in 1996 werd het gebied toegevoegd aan de lijst van Habitatrichtlijnengebieden (SBZ-H). Zo werd de waarde van het gebied internationaal erkend en opgenomen in het grootste natuurnetwerk ter wereld: het Natura2000-netwerk.
Met het Europese LIFE project HELVEX slaan het BENEGO/Grenspark De Zoom en partners aan beide landsgrenzen (Natuurpunt, BE, Agentschap voor Natuur & Bos (ANB, BE) en Natuurmonumenten, NL) de handen in elkaar om de natuurwaarden te vergroten en de Natura2000-doelstellingen te halen.
Beschrijving:
De Kalmthoutse heide is met zijn 6 000 ha een van de grotere natuurgebieden van Vlaanderen. Sommige stukken hebben wat weg van een Afrikaanse savanne. Het landschap staat al lang onder invloed van de mens en is een halfnatuurlijk landschap. Boeren lieten schapen grazen op het zanderige landschap dat te arm was voor landbouw. Hierdoor bleef de vegetatie kort en vrij van bomen. Op deze manier ontstond heide. Door de extensieve manier van landgebruik wisten de dieren en planten zich aan te passen en kregen we een plek met een hoge biodiversiteit. Zo kunnen we tussen de kleine ruigtes wel een Gladde slang vinden, horen we de Boomleeuwerik vrolijk jodelen in de lente en kunnen we in de zomer genieten van het paarse tapijt van Struikhei.
Maar de heide staat onder druk. Stikstofdepositie van landbouw, transport en industrie verrijkt de omgeving, waardoor enkele planten het heidelandschap domineren, en het paarse tapijt verdwijnt. Omliggend landgebruik verstoort de waterhuishouding en de nutrientenbalans zodat poelen verstikken en verzuren.
Gelukkig kunnen we ingrijpen en door gerichte maatregelen te nemen kunnen we het systeem de kans geven om zichzelf te herstellen en de planten en dieren terug kwalitatief habitat geven.
Binnen het project zal er vooral ingezet worden op grootschalig herstel van landduinen in De Nolse Duinen. Maar ook herstel van vennen (Stappersven, Groote en Kleine Meer), droge en natte heide rondom Mont Noir staan centraal. Het maken van een natte verbinding tussen de Steertse Heide in Vlaanderen en de Groote Meer in Nederland zal ervoor moeten zorgen dat soorten zich weer over de grens heen kunnen verplaatsen.