Bouwen aan groenexpertise

Valse acacia

Robinia pseudoacacia

Valse acacia is een pionierboom met een oppervlakkig wortelgestel met veel wortelopslag. Aanvankelijk groeit de boom sterk met lange takken, de volwassen kroon is zeer fijn en grillig vertakt. Bladeren staan verspreid en zijn veernervig samengesteld met afgeronde deelblaadjes. De bladvoet is opgezwollen en aan weerszijden langs de bladvoet draagt de stengel doorns. Ook jonge stammen en takken vertonen doornen. De bloei wordt gevormd in hangende trossen, de bloemen zijn wit en sterk geurend. Na de bloei worden zwarte peulen gevormd die lang aan de boom blijven hangen.

Beheer

Valse acacia is een invasieve soort die de ontwikkeling van waardevolle vegetaties (bossen, struwelen en open terrein) sterk kan hypothekeren. Ze doet dit door concurrentie en door bodemaanrijking (stikstoffixatie).  Valse acacia is in bosverband met slimme ingrepen en wat geduld makkelijk uit te faseren. Buiten bossen is de bestrijding arbeidsintensief.

is een waardplant voor

Vliegend hert

In bossen, of op locaties waar zich bos mag ontwikkelen, hoeft niet op valse acacia zelf te worden ingegrepen. In zo'n gevallen volstaat het om de opstand relatief gesloten te houden, andere boomsoorten te bevoordelen bij het dunnen, en/of om kloempen met andere soorten aan te planten. Valse acacia verliest dan systematisch terrein.

Indien er redenen zijn om valse acacia sneller te verwijderen, kunnen volwassen bomen worden geringd (met een trekmes en staalborstel). Dit gebeurt best voor 95% van de omtrek van de stam. Door een klein strookje bast te behouden, geraakt de neergaande sapstroom niet danig ontregeld, dat aan de stamvoet nieuwe scheutvorming wordt geactiveerd. Doordat de wortels verstoken blijven van voedingsstoffen, takelt de boom wel af. Het optimale tijdstip voor het ringen is de bloeiperiode. Controleer tot twee jaar na het ringen of scheutvorming op de stamvoet effectief uitblijft. Zoniet, verwijder de scheuten dan manueel. Na deze twee jaren kunnen de bomen volledig worden geringd, en zal de boom binnen een termijn van enkele jaren afgestorven zijn. Voor een goed resultaat moet secuur worden gewerkt (tijdstip van ringen, goede opvolging...).

Een andere aanpak is om bomen te rooien of opslag tot op de grond af te zetten. De hergroei moet dan (ten minste) driemaal per jaar worden afgezet tijdens het groeiseizoen. Aandachtspunten zijn om zeer systematisch te werk te gaan (alle wortelopslag moet effectief afgezet worden), en om dit vol te houden tot de laatste scheuten verdwenen zijn tot de stronk en het wortelgestel effectief afgestorven zijn. Een zomer overslaan, of het beheer stopzetten alvorens de stronk is afgestorven, zal ertoe leiden dat de wortelopslag opnieuw aan vitaliteit wint. Afzetten tijdens de winterperiode heeft geen effect. Afzetten is een veel arbeidsintensievere methode dan ringen.

Jonge bomen kunnen ook worden uitgetrokken of afgegraven. Dit is uiteraard duur en sterk bodemverstorend.

Het behandelen van stobben met een herbicide kan effectief zijn voor het doden van valse acacia. De behandeling moet echter vaak worden herhaald, met een oplopende milieu-impact tot gevolg. Het gebruik van herbiciden kan daarom slechts de laatste optie zijn. Het gebruik van herbiciden is dan ook aan een strikte regelgeving(opent nieuw venster) gebonden.

Bosbehandeling:
  • indien het de bedoeling is om stamstukken van voldoende lengte te realiseren moet het beheer vroeg in de kwalificeringsfase begonnen worden
  • kan invasief worden in ijle bossen
Houtkwaliteit:
  • hard en zwaar hout, duurzaamste hout dat bij ons geoogst kan worden
  • smalle ring geelwit spinthout, geelgroen tot goudbruin kernhout
  • ringporig met duidelijke jaarringen
  • kan als vervanging voor tropisch hardhout dienen (buitenmeubels, ramen)
  • duurzame palen uit hakhout
Subsidies bij bebossing:
nee
Ziekten en plagen:

mogelijk aantasting door Verticilium-verwelkingsziekte op natte en rijke bodems

Verdraagt snoei:
  • verdraagt snoei zeer goed
  • snoeien net voor of tijdens het uitlopen kan bloeden veroorzaken
Interessante cultivars:

Er zijn zeer veel cultivars in omloop, onder andere:

  • Robinia pseudoacacia 'Appalachia': regelmatige kroonvorm met zware vertakking, rijkbloeiend, minder gevoelig voor takbreuk
  • Robinia pseudoacacia 'Bessoniana': rechte stam en ovale, afgeplatte kroon, weinig bloeiend, weinig gevoelig voor takbreuk
  • Robinia pseudoacacia 'Frisia': helder goudgeel blad
  • Robinia pseudoacacia 'Pyramidalis' (syn. 'Fastigiata'): smal zuilvormige kroon
  • Robinia pseudoacacia 'Tortuosa': langzaam groeiend met gedraaide takken
  • : bolacacia, 6 m hoog en breed, gevoelig voor takbreuk
  • Robinia pseudoacacia 'Unifoliola' (syn. 'Monophylla'): groot, enkelvoudig hangend blad of groot topblad met enkele kleine zijblaadjes, rijkbloeiend
Gebruik:
drachtplant voor bijen
erosiebestrijding
geneeskrachtige planten
hout en kurk leverende gewassen
reukstof leverende gewassen
siergewassen
Hinderlijke eigenschappen:

vormt veel wortelopslag

Beschikbaarheid markt:
algemeen

Valse acacia is een pionierboom met een groot hartwortelstelsel met veel oppervlakkige en ver kruipende wortels en met veel wortelopslag. Aanvankelijk groeit de boom sterk met lange takken, de volwassen kroon is zeer fijn en grillig vertakt. De stam is slank en vaak krom. Bladeren staan verspreid en zijn veernervig samengesteld met afgeronde deelblaadjes. De bladvoet is opgezwollen en aan weerszijden langs de bladvoet draagt de stengel doorns. Ook op jonge stammen en takken staan doornen. De bloei wordt gevormd in hangende trossen, de bloemen zijn wit en sterk geurend. Na de bloei worden zwarte peulen gevormd die lang aan de boom blijven hangen. De soort is zeer herkenbaar, gevaar voor verwarring met inheemse soorten is beperkt.

Onderscheidende determinatiekenmerken:
  • oneven geveerd blad (20 - 30 cm), 9 - 19 ovale gaafrandige deelblaadjes (1,5 - 4,5 cm)
  • steunblaadjes zijn geëvolueerd tot scherpe doornen (ca. 3 cm)
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Boomtype:
loofboom
Bladeren:
blad-/naaldverliezend
Groeisnelheid:
snel
Levensduur:
gemiddeld
Boomgrootte:
vormboom

20 - 25 m

Bewortelingstype:
vlakwortelend

vormt naast oppervlakkige ook dieper gaande wortels

Kroonvorm:
ovaal

onregelmatige kroon

Kroonbreedte:
gemiddeld 16 meter
Kroondichtheid:
open kroon, lichte schaduw
Areaalkaart
Bodemtype:
Klei
Leem
Zand
Zwaar
Licht

-vweinig eisend, maar voorkeur voor lichtere bodems - op rijkere bodems vaak last van takbreuk door snelle groei

Bodemvocht:
Nat
Vochtig
Droog

voorkeur voor goed gedraineerde grond

Zuurtegraad:

Voedsel:
Min
voedselarm
Max
zeer voedselrijk
Gevoeligheid voor spatzout tegen stam:
gevoelig

geen literatuurgegevens beschikbaar voor deze parameter, dit is een benadering

Gevoeligheid voor verdichting:
minder gevoelig

verdraagt verharding , wel last van wortelopdruk

Gevoeligheid voor zout in wortelzone:
minder gevoelig

weinig gevoelig volgens , gevoelig voor

Gevoeligheid voor windworp:
matig gevoelig

vooral jonge bomen zijn gevoelig voor omwaaien door de sterke kroonontwikkeling en de nog geringe verankering

Gevoeligheid voor takbreuk:
matig gevoelig

vooral op rijkere bodems gevoelig voor takbreuk

Gevoeligheid voor zeewind:
gevoelig

Gevoelig voor voorjaarsvorst:
nee
Ellenberg licht:
half-schaduwplanten
Ellenberg vocht:
indicator van droge tot matig vochtige standplaatsen
Ellenberg pH:
indifferent
Ellenberg voedselrijkdom:
uitgesproken stikstofrijke bodems
Ellenberg wisselende waterstand:
nee
Ellenberg saliniteit:
geen zout verdragend
Ellenberg overstroming:
Deze soort kan niet tegen overstromingen.
Sierwaarde omwille van bladvorm:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de bladvorm.
Sierwaarde omwille van schors:
Neen, deze boom heeft geen sierwaarde omwille van de schors.

netvormig gegroefde, ruwe schors

Periode van uitlopen van het blad:
Bladkleur in de zomer:
Groen
Bladkleur in de lente:
Geel
Groen
Bladkleur in de herfst:
Geel
Bloemkleur:
wit
Bloemkleur (mannelijk):
Bloemkleur (vrouwelijk):
Sierwaarde omwille van bloei:
Ja
Bloembeschrijving:

bloemen in hangende trossen

Kiemtijd:
vanaf Voorjaar
Geurend:
ja

bloemen geuren sterk

Draagt vruchten:
ja
  • platte roodbruine, leerachtige peulvruchten met een gevleugelde rand
  • vruchten blijven vaak de hele winter aan de boom
Sierwaarde omwille van vrucht:
ja
Vruchten zijn eetbaar voor mens:
nee
Vruchten zijn giftig voor mens:
nee
Bestuiving:
bijen, hommels e.a.
Vruchttype:
peul
Vruchtkleur:
zwart
Verbreidingswijze:
wind
Verbreidingsstrategie:
een groot aantal wijd-verspreide zaden of sporen
Dominante verjonging:
Ja, deze soort kan dominant verjongen.

Robinia pseudoacacia staat op Bijlage 2 in de Gedragscode voor gebruik van invasieve planten in België (zie hieronder). Dit betekent dat Robinia pseudoacacia nog mag verkocht en aangeplant worden, maar met de nodige voorzichtigheid in de buurt van biotopen waar hij invasief kan worden: droge en rotsachtige milieus, droge en kalkrijke graslanden, zinkweides. Op basis van de lijst invasieve planten in België werd in overleg met de groensector een Gedragscode ontwikkeld. In deze Gedragscode zijn de invasieve planten ingedeeld in een consensuslijst (Bijlage I) en Bijlage II. De consensuslijst omvat alle invasieve soorten (inclusief cultivars en variëteiten) waarover met de groensector tijdens de rondetafelgesprekken een unaniem akkoord werd bereikt om de verkoop/aanplant stop te zetten. De meeste soorten van de consensuslijst zijn wijdverspreid en hebben een sterk negatief effect op de biodiversiteit zoals Japanse duizendknoop, reuzenberenklauw, Amerikaanse vogelkers, grote waternavel,... Op deze lijst staan 28 soorten, die ongeveer 50% van alle invasieve plantensoorten in België vertegenwoordigen. De overige invasieve planten zijn opgenomen in Bijlage II, hierin zijn de soorten opgenomen waarvan hun impact in België gering is of de soorten die enkel in zeer specifieke natuurlijke milieus invasief worden. Deze soorten kunnen, mits in acht name van enkele voorzorgsmaatregelen/aanbevelingen betreffende aanplant/onderhoud (rhizoombegrenzer, verwijderen bloemen voor zaadzetting), toegepast worden. Bij aanplant wordt aanbevolen om deze planten niet in de buurt van gevoelige biotopen, waar ze invasief kunnen worden, te plaatsen. Voor meer informatie zie www.alterias.be(opent nieuw venster)

Zaadbank:
vergankelijk (zaden overleven zelden langer dan één jaar).
Bladvertering:
snel
Vruchten zijn eetbaar voor dier:
Neen, deze boom heeft geen voor dieren eetbare vruchten.
Ecologische informatie:

- zeer goede boom voor insecten door de uitbundige, rijke bloei - leeft samen met stikstoffixerende wortelknolletjesbacteriën

Herkomst:
Noord-Amerika
Rode lijst:
criteria niet van toepassing
Invasieve exoot:
Ja
Status ISEIA:
watch list
Ecologische impact:
aanrijking van de bodem
afname biodiversiteit
Economische impact:
schade aan infrastructuur
Motivatie voor bestrijding:

Valse acacia werd reeds gedurende de 17e eeuw in Europa ingevoerd ondertussen kent de boom in Vlaanderen een zeer ruime verspreiding. De boom produceert waardevol hout (zeer duurzaam), dat vooral voor kleine constructiewerken wordt gebruikt (weipalen, brugjes…). De volwassen exemplaren hebben een hoge sierwaarde. Daarnaast is valse acacia een goede honingplant en door zijn ruwe schors en de vele holten en spleten die de boom al op vrij jonge leeftijd vertoont vaak gefrequenteerd door vleermuizen. Ook Vliegend hert wordt op deze soort gevonden omdat oude bomen vaak veel ondergronds dood hout vertonen dat bovendien slechts langzaam verteert. Zuidgeëxposeerde hellingen (geschikt voor Vliegend hert) zijn ook vaak met valse acacia beplant. De soort produceert in ons klimaat zeer veel zaad, maar slechts een beperkte hoeveelheid is kiemkrachtig. Dit zou in de toekomst wel kunnen wijzigen in het kader van de klimaatverandering. De vorming van worteluitlopers vormt de belangrijkste verbreidingswijze van Robinia. Hierdoor kunnen plaatselijk dichte bestanden ontstaan die inheemse soorten kunnen wegconcurreren. Na het kappen of verstoren van de boom reageert de plant vaak met het vormen van deze uitlopers hetgeen bestrijding zeer moeilijk maakt. Het belangrijkste probleem met valse acacia is dat deze boom stikstof fixeert en daardoor de lokale bodemcondities dermate kan wijzigen dat waardevolle vegetaties worden weggeconcurreerd door ruderale soorten. Dit probleem stelt zich vooral wanneer grotere populaties of bestanden van valse acacia aanwezig zijn. Valse acacia is een pioniersoort die (ook voor de zaadkieming) zeer veel licht nodig heeft. In onze bossen wordt de soort gemakkelijk weggeconcurreerd door inheemse soorten. De soort komt daarom hoofdzakelijk voor op verstoorde plaatsen. Op de meeste plaatsen wordt valse acacia momenteel getolereerd mede omwille van zijn voordelen. In bepaalde gevallen is bestrijding echter gewenst:

  • In bossen met hoofddoel natuur waarin de boom relatief veel voorkomt ten opzichte van inheemse soorten, en ook aanleiding geeft tot ruderalisering van de kruidlaag.
  • Droge (schrale) graslanden, holle wegen, lichtrijke bossen en andere waardevolle vegetaties met hoofddoel natuur: valse acacia kan hier dominant worden, andere soorten verdringen en leiden tot ruderalisering.
  • Bermen en berminfrastructuur: Het snelgroeiend wortelopslag kan een probleem vormen voor verkeersveiligheid door zichtbelemmering. Beschadigingen aan verhardingen door wortelopdruk komen eveneens regelmatig voor.

Cursussen bij Inverde

Boeken