Bouwen aan groenexpertise

Vlaams Ecologisch Netwerk

Een netwerk vol natuur

Definitie:

Het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) is een netwerk van de mooiste stukjes natuur in Vlaanderen. Over een echt netwerk kan men echter niet spreken, eigenlijk bestaat het VEN uit (soms zeer kleine) gebieden waar de natuur de belangrijkste functie is. Op deze manier probeert men belangrijke of unieke natuurgebieden duurzaam in stand te houden. De verbinding tussen die verschillende stukjes van het VEN gebeurt door middel van het Intergaal Verweving en Ondersteunend netwerk (IVON). In het Natuurdecreet wordt vastgelegd dat de totale oppervlakte van het VEN 125 000 ha zou moeten bedragen, daarvan zijn echter nog maar 85 000 ha afgebakend.

Het VEN is opgebouwd uit twee onderdelen, Grote Eenheden Natuur (GEN) en Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling (GENO). GEN zijn gebieden die voor meer dan de helft van de oppervlakte een natuurfunctie hebben, of een zeer specifiek of belangrijk natuurelement bevatten (bijvoorbeeld een zeldzame soort grasland GENO zijn dan plaatsen waar natuur over minder dan de helft van de oppervlakte de belangrijkste plaats inneemt of gebieden die mogelijkheden opleveren voor natuurontwikkeling (bijvoorbeeld verlaten zandgroeves). GENO gebieden zijn dus in feite plaatsen waar de natuur nog niet zo goed ontwikkeld is als in een GEN gebied maar die met de juiste maatregelen snel een hoge natuurkwaliteit kunnen bereiken. De Vlaamse regering heeft in het Natuurdecreet de basismaatregelen vastgelegd die in elk VEN gebied van kracht zijn. In VEN gebieden is het verboden om: bestrijdingsmiddelen te gebruiken. de vegetatie te wijzigen (dit mag wel als deze maatregel in een goedgekeurd beheerplan is opgenomen) de structuur van de beken en rivieren te veranderen of veranderingen aan te brengen die invloed hebben op de stand van het grondwater. veranderingen aan te brengen aan het reliëf van het gebied Omdat het de bedoeling is om de natuur binnen het VEN te beschermen en ontwikkelen, krijgt het bestaande landschap binnen VEN gebieden maximale bescherming en mag er dus bijvoorbeeld geen haag of bomenrij worden weggehaald omdat die eventueel noodzakelijk kunnen zijn voor bepaalde planten en dieren in het gebied. Verder moeten bossen beheerd worden in overeenstemming met de criteria duurzaam bosbeheer, wat dus ondermeer inhoudt dat er geen uitheemse soorten mogen worden aangeplant (enkel als dit opgenomen is in een goedgekeurd bosbeheerplan). Voor alle verbodsbepalingen is het mogelijk om, met een zeer goede motivatie, een individuele ontheffing te krijgen bij het Agentschap voor Natuur en Bos.

Uitgebreid:

De aanduiding van het VEN gebeurt in 2 fases: In de eerste fase, die ondertussen is afgelopen, zijn gebieden afgebakend die allemaal een groene bestemming hadden op het gewestplan (dit wil zeggen dat ze voorbehouden zijn voor natuurfuncties). Na raadpleging van de bevolking en advies van verschillende mensen die deel uitmaken van adviesraden is werden er 37 GEN en GENO gebieden vastgelegd via besluiten van de Vlaamse regering van 18 juli 2003. Aangezien deze gebieden toch al wel min of meer als natuurgebied gecatalogeerd stonden ging deze eerste fase nog vrij gemakkelijk. De tweede fase echter wordt een iets moeilijkere opgave. De aanduiding van de resterende VEN gebieden vertrekt van een ruimtelijke visie op het buitengebied, die vastlegt waar de verschillende functies (natuur, bos, landbouw) zich kunnen ontwikkelen. Deze aanduiding gebeurt dan wel in overleg met plaatselijke belangenverengingen (bijvoorbeeld van natuur en landbouw,…) maar toch zullen er hier en daar knopen moeten doorgehakt worden wanneer bijvoorbeeld een bestemmingswijziging moet worden doorgevoerd. Dit wil bijvoorbeeld zeggen dat een gebied dat op het gewestplan bestemd was voor landbouw, nu toch ingeschreven wordt in het VEN of omgekeerd. Uiteindelijk zal deze fase leiden tot de afbakening van 750 000 ha landbouwgebied, van de rest van het VEN ( ongeveer 35 000 ha) en van 150 000 ha natuurverwevingsgebied (zie IVON)