Bouwen aan groenexpertise

pH

Zuurtegraad

Definitie:

De pH is een uitdrukking voor de zuurgraad van een waterige oplossing. De pH van een neutrale oplossing rond de 7. Zure oplossingen hebben een pH lager dan 7, basische oplossingen hebben een pH hoger dan 7.

Het kennen van de pH in bodems en oppervlaktewater is van belang voor de vegetatie en het bodemleven. In water zullen eieren van amfibieën en vissen niet meer uitkomen bij een pH onder de 5,5 (uitgezonderd enkele soorten zoals zonnebaars). Bij lage pH's zullen planten ook niet goed meer nutriënten kunnen opnemen en bij erg lage pH's komen stoffen in oplossing zoals aluminium die erg giftig zijn voor planten. Een lage pH wil echter nog niet zeggen dat er een probleem is, veel ecosystemen op schrale bodems of regenwatergevoede systemen zijn van nature zuur. Toevoegen van kalk zal deze systemen ontwrichten en moet enkel overwogen worden als de pH zo ver is gedaald dat de biodiversiteit sterk onder druk staat.

Uitgebreid:

Er zijn twee manieren om de pH van een bodem te meten, maar ze geven wel een verschillend resultaat. De pH-H 2 O (of water-pH) wordt simpelweg bepaald door de zuurtegraad te meten in een mengsel van bodem met water in een verhouding van 1 op 5. Dit is een maat voor de pH van het bodemwater. De pH-KCl wordt bepaald door pH-meting van een bodemstaal na toevoeging van kaliumchloride (KCl). Het kaliumchloride verdrijft de aanwezige ionen uit het bodemcomplex zodat deze vrijkomen in de bodemoplossing. De pH-KCl geeft dus de potentiele zuurtegraad van een bodem weer, aangezien alle H-atomen nu in oplossing zijn. De pH-KCl zal dus altijd lager (zuurder) zijn dan de pH-H 2 O, maar het is wel een stabielere waarde en ze wordt meestal gebruikt in het natuurbeheer.. De beschikbaarheid van nutriënten N,P,K en oligo-elementen zoals boor, koper, zink.. in de bodem is niet enkel afhankelijk van hun voorkomen in de bodem en van de CEC (kation-omwisselingscapaciteit, de mate waarin deze ‘vastzitten’ in de bodem). Hun beschikbaarheid is eveneens afhankelijk van de pH. Te hoog of te laag: een te extreme pH reduceert de beschikbaarheid van fosfor (zo bindt kalk zich aan fosfaten) en bepaalde oligo-elementen ijzer, mangaan, boor, koper en zink. Gemiddeld: bij een bodempH (pH-KCl) gelegen tussen 5,5 – 6,0 zal de oplosbaarheid en dus opneembaarheid van de meeste nutriënten hoog tot bijna maximaal zijn De diversiteit, overvloed en activiteit van de microflora (bacteriën, schimmels, mycorhyzen...) en fauna (regenwormen) is afhankelijk van de pH. Voor elke soort bestaat er een optimale pH. De bacteriële activiteit neemt bijvoorbeeld af wanneer de pH- KCl onder de 5,5 daalt. Een pH(water) van 7 is optimaal voor de bacteriële activiteit, die op z’n beurt verantwoordelijk is voor de omzettingen van organisch materiaal in de bodem. Ook voor regenwormen is een neutrale pH optimaal. Een goede biologische activiteit is belangrijk voor het functioneren en voor de vruchtbaarheid van de bodem en de bodemstructuur In de bodem zijn buffers aanwezig die een verlaging van de pH kunnen tegengaan. Als er verzurende stoffen H-ionen vrijgeven (wat de pH doet dalen en dus treedt verzuring op), kunnen deze worden geneutraliseerd door vb aanwezige kalk. Op een gegeven moment is alle kalk 'opgebruikt' en krijgen we een doorslag, een plotse pH-daling tot de volgende buffer. Elke buffer houdt de pH stabiel op een bepaald niveau.