Bouwen aan groenexpertise

Kruisbes

Ribes uva-crispa

Hoogte plant

Minimaal:
60cm
Maximaal
120cm

Licht

Min:
half schaduw
Max:
licht

Voedsel

Min:
voedselarm
Max:
voedselarm

Bloeiperiode

Vanaf:
april
Tot:
april

Vocht

Min:
frisse bodem
Max:
vochtig

Bloemkleur

groen
paars, violet, purper, lila

Bestuiving

vliegen, zweefvliegen e.a.
bijen, hommels e.a.
Areaal:

Kruisbes is in hoofdzaak een Europese soort, waarvan het areaal het grootste deel van Europa omvat, met uitzondering van Noord-Europa en de steppegebieden van Oost-Europa. In Zuid- Europa en Noord-Afrika (Atlasgebergte) komt de soort vooral in berggebieden voor. Elders, zoals in Noord-Amerika, Japan en Nieuw-Zeeland, is de soort ingevoerd en eventueel ingeburgerd. In België komt kruisbes het meest voor in de Duinen, het Brabants district, het Maasdistrict en Lotharingen, maar ze wordt sinds kort ook daarbuiten steeds vaker gevonden.

Verspreiding in Vlaanderen:

In Vlaanderen, waar kruisbes globaal vrij algemeen is, hebben de Duinen, de Voerstreek en vooral de oostelijke Leemstreek het grootste aantal vindplaatsen. De densiteit vermindert in de centrale en westelijke Leemstreek. Elders in Vlaanderen ontbreekt de soort of duikt ze meer lokaal op in bosgebieden met wat rijkere organische bodems of in hagen, knotbomenrijen en houtkanten in de omgeving van moestuinen met het traditioneel bijbehorende klein fruit. Net zoals voor de andere Ribessoorten, is ook van kruisbes het aantal vindplaatsen tijdens de laatste karteringsronde sterk toegenomen, vooral in het westen van Vlaanderen. Waarschijnlijk spelen bij de uitbreiding van het areaal dezelfde factoren mee die bij aalbes beschreven zijn: verstedelijking en vertuining, smakelijkere rassen en een toename van bessenetende vogels (cultuurvolgers).

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart
Zaadbank:
WAARSCHIJNLIJK vergankelijk (zaden overleven zelden langer dan een jaar).
Zaad:
vanaf juli tot augustus
Kiemperiode:
vanaf Voorjaar
Gebruik:
drachtplant voor bijen
vruchten
Bladseizoen:
zomergroen
Levensvorm:
phanerofyt
struik
Mycorrhizen:
Blaasvormige-'arbuscular' mycorrhizen
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Jarigheid:
meerjarig
Vruchttype:
bes
Vruchtkleur:
groen
Verbreidingswijze:
dieren (inwendig)
Verbreidingsstrategie:
seizonale verjonging met behulp van zaden
Indigeniteit:
inheems
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Levensstrategie volgens Grime:
SC
Grime-competitiewaarde:
5.00
Grime-stresswaarde:
5.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
tussen schaduwplanten en half-schaduwplanten
Ellenberg vocht:
indifferent
Ellenberg pH:
indifferent
Ellenberg voedselrijkdom:
matig stikstofrijke bodem / stikstofrijke bodem
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
plaatselijke freatofyt
Zuurtegraad bodem:
minimum basisch tot maximum basisch

Van kruisbes bestaan er ettelijke honderden cultuurvariëteiten, die in vorm, beharing, grootte en kleur van de bessen van elkaar verschillen. De meeste gekweekte rassen zijn veel grootvruchtiger dan de wilde kruisbes. Van nature groeit kruisbes bij voorkeur in de halfschaduw en in de beschutting van allerlei loofbossen, vooral op een lemige tot licht kleiige bodem. De bodemvochtigheid kan sterk variëren: van droog tot tamelijk nat. Ook de zuurgraad kan behoorlijk verschillen, maar zeker op neutrale tot kalkrijke, humeuze en eerder voedselrijke bodems doet de struik het zeer goed. Ook aan bosranden en in hagen groeit kruisbes wel eens, evenals in droge struwelen op kalkrijke duingrond voorzien van een goed verterende, kruimelige humuslaag. Kruisbes staat geregeld in wat oudere duinstruwelen. In de pruik van tal van oude knotbomen groeit de soort als epifyt. Aangezien talrijke rassen van kruisbes ook al lang als cultuurgewas worden aangeplant, kan men verwilderde planten geregeld aantreffen in de omgeving van vooral landelijke bewoning. De zaailingen ervan keren qua vruchtgrootte terug naar de wilde kruisbes.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
# planten per m²:
2
Aanplanten:
1 of 2 planten samen
Rode lijst:
niet bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
354-729 kwartierhokken
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Paul Van den Bremt

Cursussen bij Inverde

Boeken