Grove den

Uit pollenonderzoek is gebleken dat Grove den één van de eerste boomsoorten was die na het einde van de laatste ijstijd (ca. 12000 jaar geleden) onze streken koloniseerden (Tack et al., 1993; Maes, 1998). Ook plaatsnamen als Kinschot (omgeving van Turnhout) en Kinrooi wijzen op het historisch voorkomen van Grove den. Kienboom is immers Middelnederlands voor den (de Kok, 1985). Men veronderstelt dat Grove den in de loop van de Middeleeuwen in Vlaanderen helemaal is verdwenen of alleszins heel zeldzaam werd omdat de natuurlijke groeiplaats vrijwel geheel door heidevelden werd ingenomen. In elk geval blijkt uit historische bronnen dat Adriaan Ghijs in 1667 in het Grotenhout, een bos op de grens van Vosselaar en Lille, de eerste dennen in de Kempen zaaide. Het zaaigoed werd geïmporteerd uit het Mastbos in het Nederlandse Breda, wat op zijn beurt was gezaaid met zaad uit het Duitse Nürnberg. Later werd dennenzaad vanuit het Grotenhout gebruikt voor de aanleg van uitgestrekte dennenbossen over de gehele Kempen (de Kok, 1985; zie ook Bastiaens et al., 2006). In de achttiende eeuw brak de soort helemaal door, eerst vooral in het Zoniënwoud, later ook in de Oost- en West-Vlaamse ‘veldzones’. De meeste grootschalige aanplantingen op de Antwerpse en Limburgse zandgronden kwamen er pas in de tweede helft van de negentiende en in de twintigste eeuw bij de bebossing van heidegronden voor de productie van mijnhout (Van Landuyt et al., 2006). Is Grove den dan als een inheemse soort te beschouwen? Ze heeft zich na de laatste ijstijd spontaan gevestigd in onze streek. De soort hoort hier dus van nature thuis en is dus inheems. Maar omdat de soort in de Middeleeuwen zo goed als uitgestorven was en opnieuw is ingevoerd via zaaigoed dat oorspronkelijk van Duitsland afkomstig was, kunnen we de Grove dennen in de Kempen niet als autochtoon beschouwen. Autochtoon betekent immers dat het plantmateriaal zich sinds de ijstijd ter plekke altijd slechts natuurlijk heeft verjongd, of kunstmatig is verjongd met strikt lokaal oorspronkelijk materiaal (Heybroek, 1992; Bastiaens et al., 2006). Grove den is als soort dus wel inheems, maar de meeste, zoniet alle bomen die we in ons land aantreffen, zijn niet autochtoon want afkomstig van vreemd zaaigoed.