Een snelle respons op watercrassula
Na de herprofilering van een grote vijver werd het daaropvolgende voorjaar nauwgezet toegekeken op de vestiging van watercrassula, met het oog op een snelle verwijdering in een vroeg stadium van invasie. De soort werd inderdaad gevonden, en verwijderd. Maar ondanks dat verdere vondsten stelselmatig verwijderd werden, moest reeds een jaar na datum worden vastgesteld dat verwijdering niet langer haalbaar was.
Detailinformatie
Begindatum uitvoering:
Einddatum uitvoering:
Projectcoördinator:
Het beheerteam Doeveren van Natuurpunt Zedelgem vzw.
Uitgevoerd door:
De uitvoering gebeurde uitsluitend door vrijwilligers.
Contactpersonen:
Beschrijving
Na de herprofilering van een grote vijver in het najaar van 2017 werd in het volgende voorjaar nauwgezet toegekeken op de vestiging van watercrassula (Crassula helmsii). Een aantal elementen maakten immers dat het risico op een vestiging als hoog werden ingeschat. We noemen:
- de bodem (open zand);
- de terreingesteldheid (zachtglooiende oevers, seizoenale waterstand);
- de aanwezigheid van watercrassula in gebieden in de wijde omgeving (toen bekend van enkele kilometers afstand, nadien van dichterbij);
- de occassionele passage van Canadese ganzen, Nijlganzen en andere waterwild.
De doelstelling was om watercrassula snel te detecteren om deze planten vervolgens snel te verwijderen. Gelet op elementen 2 tot en met 4 moest worden aanvaard dat watercrassula zich hoe dan ook zou vestigen. Deze vroege detectie en snelle respons was dan ook niet bedoeld om de soort integraal buiten te houden, maar wel om een snelle populatie-ontwikkeling van watercrassula te onderdrukken in het voordeel van andere pioniersoorten.
Voor de detectie werd de oever van de vijver op onregelmatige basis, maar nauwgezet en rondom, gescreend. De kale bodem vergemakkelijkte detectie. Bepaalde groeivormen van sterrenkroos (Callitriche spp.) kunnen sterk op watercrassula lijken.
Watercrassula werd inderdaad aangetroffen, in juni 2018. Binnen de week werden een zevental patches op een traject van ongeveer 6 meter langs de hoge oeverlijn gevonden, en met de (hand)schop volledig uitgegraven. Het materiaal werd verderop in een droge berm begraven.
Gedurende de maanden juli & augustus kon de soort opnieuw op enkele plekken worden gevonden, aan verschillende zijden van de vijver. Alle gevonden planten werden bestreden, door hetzij uitgraven met een handschop (kleinere patches), hetzij te bedekken met zand (grotere patches). Dit zand is het oorspronkelijke zand dat uit de herprofilering van de vijver was gewonnen.
Gedurende de maanden september & oktober werden nog tientallen planten gevonden, die telkenmale op dezelfde manier en integraal werden verwijderd. Verontrustend was dat in toenemende mate planten werden aangetroffen die gedeeltelijk, en uiteindelijk geheel, in het water (in plaats van op de brede oever) stonden. Dit bemoeilijkte verwijdering aanzienlijk.
Watercrassula werd opnieuw aangetroffen in mei 2019. De planten werden opnieuw verwijderd. In juni werd echter duidelijk dat er zich teveel planten in de waterkolom bevonden, om nog op redelijke wijze te kunnen worden verwijderd. De bestrijdingscampagne is daarom opgeheven.
Gebiedsbeschrijving:
De betreffende vijver is een mesotrofe plas van ongeveer 80 op 20 meter, die rondom omgeven wordt door matig voedselrijke graslanden. Door de herprofilering in het najaar van 2017 was nagenoeg geen vegetatie aanwezig bij de aanvang van dit project. Het verschijnen van watercrassula past dan ook in de spontane ontwikkeling van een pioniersvegetatie na deze ingreep (met o.a. ook sterrenkroos Callitriche spp., moerasdroogbloem, egelboterbloem...). Het gebied wordt in het winterhalfjaar begraasd door runderen. Deze geven een periodieke en intense verstoring van de oevers.
Behaald resultaat
Het is duidelijk dat een snelle, algehele verwijdering niet is gelukt. Ondanks dat elk aangetroffen specimen geheel werd verwijderd, en alle specimens werden gezocht, maakte het beheerteam zich niet de illusie dat de populatie geheel zou kunnen worden verwijderd. Immers: indien watercrassula het gebied heeft bereikt met waterwild, zou dit scenario zich ongetwijfeld gauw herhalen. Indien watercrassula het gebied heeft bereikt met de kraan die de graafwerken uitvoerde, zou dit wellicht via zaden zijn gebeurd, en zou het aantal planten gauw de mogelijkheden overtreffen.
Voor deze reden was de doelstelling reeds van bij het begin om het pionierend karakter van watercrassula te doorbreken, en de vegetatie-ontwikkeling te sturen in het voordeel van andere soorten. Of de geleverde inspanningen dit gewenste resultaat hebben opgeleverd, valt niet op te maken zonder vergelijkend onderzoek. De beheerders kunnen enkel hopen dat de inspanningen niet voor niets zijn gebeurd.
Dit project bewijst alvast dat watercrassula een uiterst moeilijk te verwijderen plantensoort is, zelfs in de gevallen waarin de plant in een heel vroeg stadium van invasie wordt gevonden.
Positief en negatief
Goed gelukt:
- De monitoring van de oevers voor een snelle detectie van watercrassula was succesvol, getuige de effectieve vondst van de soort in het voorjaar volgend op de graafwerken.
- Individuele planten konden heel makkelijk en goedkoop worden verwijderd, met niet meer dan een (hand)schop.
Kan beter:
- Het afdekken van individuele planten met zand geeft risico's. Het zand blijft onvoldoende ter plaatse, en de planten kunnen in de randen opschieten.
Gebruikte begrippen en soorten
-
Bomenwijzer
Ga op zoek naar één of meerdere bomen die voldoen aan jouw criteria.
-
-
Test jezelf
Wat weet jij over natuur, natuurbeheer en -beleid? Een overzicht van onze populairste testen.
