Bouwen aan groenexpertise

Spoorvorming

Insporing bij bosexploitatie

Definitie:

Spoorvorming is het onstaan van rijsporen door inzakken en wielslip wanneer machines onder last over de bosbodem rijden.

Zelfs in optimale omstandigheden vertonen de wielen van terreinvoertuigen ongeveer 10 à 15% slip.

Bodems met een fijne textuur (leem, klei) hebben een lage draagkracht als ze waterverzadigd zijn. Een rijdende machine kan inzakken in die omstandigheden, waardoor meteen rijsporen ontstaan. Daarom moeten exploitatiewerkzaamheden onderbroken worden als de bodem te nat is.

Verschillende factoren hebben invloed op het verloop van de insporing:

  • Bodemtextuur en skeletaandeel (stenen)
  • Bodemvochtgehalte
  • Aantal passages van de machine
  • Gewicht van de gesleepte last
  • Aslast van de machine
  • Aantal aangedreven wielen en het aandrijfsysteem (bv. mechanisch of hydrostatisch)
  • Grootte, breedte en vuldruk van de banden
  • Gebruik van bijkomende tractiehulpmiddelen rond banden (kettingen, bogie-tracks met dragende of trekkende profielplaten)
  • Lengte en breedte van de rupsen

Diepe rijsporen moeten vermeden worden:

  • Ze vormen een verstoring van het bosecosysteem omdat ze een groeiplaatswijziging tot gevolg hebben
  • Ze kunnen de houtwaarde aantasten door wortelbeschadigingen
  • Ze veroorzaken problemen voor de technische berijdbaarheid van vaste ruimingspistes
  • Ze zorgen voor een zeer negatieve perceptie over bosbeheer bij bosbezoekers.
Uitgebreid:

Het effenen van rijsporen is maar zinvol als de ondergrond voldoende kan ontwaterd worden, bijvoorbeeld in het geval van boswegen. Op ruimingspistes is voorkomen beter dan genezen. Een modderspoor dicht trekken haalt niets uit als de bodem in de diepte verdicht is en het water daar op stagneert.

Als de bosbodem voldoende diep bevroren is (30 à 40 cm), zal er geen spoorvorming optreden door het machineverkeer. Dit is een winter met een Elfstedentocht en de ideale toestand voor bosexploitatie. Door klimaatverandering neemt het gemiddelde aantal vriesdagen en de lengte van de vriesperiode af, waardoor een voldoende vriesdiepte bijna nooit meer bereikt wordt. In dunningsbestanden schermen de bomen en de strooisellaag de bodem af, zodat diepe vorst hier praktisch uitgesloten is. In de praktijk is een diep bevroren bosbodem dus geen betrouwbare factor bij de bosexploitatie in de Lage Landen.