Bouwen aan groenexpertise

r- en K-strategen

drukkers versus vluchters

Definitie:

Bij de beschrijving van soorten gebruikt men vaak de termen r- en K-strategen. r-strategen zijn soorten krijgen heel veel nakomelingen en zorgen daar niet voor. Bijgevolgd sterft daar het grootste deel van nog voor ze het volwassen stadium bereiken. Meestal zijn r-strategen zo aangepast dat ze snel nieuwe gebieden kunnen inpalmen. Ze planten zich snel voort, ontwikkelen zich vlug en leven kort. Eens de limiet van hun omgeving wordt bereikt, zoeken ze andere oorden op. K-strategen daarentegen krijgen minder nakomelingen maar zorgen voor hun kinderen voor langere tijd tot ze volwassen zijn. Ze zijn zo geëvolueerd dat hun populatiedichtheid nagenoeg in evenwicht blijft. Ze leven langer en hebben meer tijd nodig voor hun ontwikkeling. 

Een karakteristiek voorbeeld van een r-strateeg is de muis. De muis zorgt voor een maximale aangroei van zijn soort door een overschot aan nakomelingen te produceren. Hierdoor kunnen muizen het hoofd bieden aan sterfte door voedselgebrek en predatoren. Het zijn kortlevende soorten die weinig biomassa (lichaam) en weinig reserves (vet) aanleggen.

De olifant daarentegen is een mooi voorbeeld van een K-strateeg. Zijn aantal nakomelingen is zodanig afgestemd dat deze onder begeleiding kunnen grootgebracht worden waardoor het gevaar van sterfte door predatie geminimaliseerd wordt. Hierdoor is zijn populatiegrootte min of meer in evenwicht want het aantal geboortes is ongeveer gelijk aan het aantal sterfgevallen.

Zeeschildpadden zijn een atypisch voorbeeld van r-strategen: deze leggen rond de 50 tot 200 eieren per nest. Later komen de eieren min of meer gelijk uit zodat toch enkelen van de baby schildpadden de zee kunnen bereiken. Enkel een klein percentage van deze schildpadden bereikt dus het volwassen stadium. Aan de andere kant worden deze dieren pas seksueel matuur rond hun 10-15 jaar en kunnen ze enorm oud worden, wat zeer merkwaardig is voor een r-strateeg.

Typische r-strategen leven in biotopen in een pril successiestadium, die in de loop van de tijd snel veranderen, ook wat betreft voedselaanbod. De soorten die er leven kennen bijgevolg mechanismen om het gevaar van overbevolking in te dammen. Bijvoorbeeld: gedrag van de jonge dieren om hun geboortegebied te verlaten, daartoe soms aangezet door verdrijving door de oudere generatie. Hierdoor wordt concurrentie voorkomen en bovendien de kans verhoogd dat nieuwe leefgebieden met geschikte successiestadia elders worden gevonden. Het zijn dus ook soorten die snel gebieden weten te koloniseren. K-strategen daarentegen leven in stabiele biotopen waardoor ook hun voedselaanbod voorspelbaar is. Er is dus een evenwicht tussen de aantallen van een soort en hun voedselaanbod. Deze soorten kunnen dit evenwicht bereiken (en behouden) door de tijd tussen twee geboorten te vergroten. Uitgangspunt is dus niet kwantiteit maar kwaliteit. Het zijn lang levende soorten met de mogelijkheid grote reserves aan te leggen.