Bouwen aan groenexpertise

Overstromingsgebied

Definitie:

Een overstromingsgebied is een begrensd gebied langs een rivier dat op regelmatige tijdstippen al dan niet op gecontroleerde wijze kan overstromen en zo een waterbergende functie vervult. Het doel van overstromingsgebieden is het beperken van overstromingen in andere langs de rivier gelegen gebieden.

De term 'gecontroleerd overstromingsgebied' (GOG) is afkomstig uit het Sigmaplan. Tussen de rivier en het overstromingsgebied ligt een 'overloopdijk' of 'rivierdijk'. Dat is een overstroombare dijk, waarbij de dijkhoogte afhankelijk is van het gewenste veiligheidsniveau. De dijk is zo gebouwd dat hij overstortend water kan verdragen. In de overloopdijk zijn afvoersluizen voorzien om het water terug naar de rivier te laten vloeien als het waterpeil terug zakt. Aan de landzijde wordt het overstromingsgebied afgeschermd door een stevige, hoge 'ringdijk'. Soms is het bouwen van een ringdijk overbodig, wanneer het natuurlijke reliëf voldoende bescherming biedt.

Overstromingsgebieden kunnen ook een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van slikken en schorren. Dit heet dan een gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij (GOG-GGG). Via een slim regelbaar sluizensysteem in de overloopdijk wordt, tweemaal daags, bij vloed, rivierwater gedempt binnengelaten in het overstromingsgebied. Bij eb vloeit het water terug naar de rivier.  Zo ontstaan er slikken en schorren. Bij stormvloed wordt de sluis gesloten en functioneert het als een gewoon gecontroleerd overstromingsgebied.

In het kader van het Sigmaplan zijn reeds verschillende GOG's en GOG-GGG's gerealiseerd langs de Schelde en haar zijrivieren. Het grootste en bekendste voorbeeld zijn de Polders van Kruibeke.(opent nieuw venster) 

Overstromingsgebieden, net als ontpolderingen, passen binnen een nieuwe visie op waterbeheer. De nadruk ligt daarbij eerder op 'beheer' in plaats van op 'beheersing'. Daardoor wordt op een andere manier met overstromingen omgesprongen. Vroeger zou men geprobeerd hebben het water met hoge dijken in de rivierbedding te houden. Vandaag beseft men dat water ruimte nodig heeft en dat natuurlijke overstromingsgebieden hersteld moeten worden. Het is beter overstromingen te sturen en te bepalen waar ze plaatsvinden dan krampachtig te proberen ze te vermijden. Het besef dat water ruimte nodig heeft, heeft ook geleid tot het 'integraal waterbeheer', waarbij het belang van spontaneïteit binnen waterrijke ecosystemen ten volle wordt erkend.

Uitgebreid:

Natuurbeheerders staan soms nogal wantrouwig tegenover het gebruiken van natuurgebied als overstromingsgebied. Ze vrezen dat het overstromingswater voor een aanrijking met voedingsstoffen zal zorgen waardoor verruiging zal optreden. Daarnaast kan het slib dat in het gebied achterblijft nog zware metalen en andere schadelijke stoffen bevatten.

Lectuur:

www.sigmaplan.be(opent nieuw venster)