Bouwen aan groenexpertise

Minimum Structuur Areaal (MSA)

Minimummaat natuurlijk bos

Definitie:

Het Minimum Structuur Areaal is de minimale oppervlakte die nodig is opdat alle ontwikkelingsfases van het bos voortdurend naast elkaar aanwezig zouden zijn, zonder ingrijpen van de mens. Hoe groot de minimale afmetingen van een bos moeten zijn opdat het zelfstandig zou kunnen functioneren, hangt evenwel ook af van het bostype en de dominante boomsoorten.

Natuurbos waarin al lange tijd niet meer werd ingegrepen, komt in Vlaanderen nauwelijks voor. Halfnatuurlijke bossen die lange tijd onbeheerd blijven, kunnen evenwel een vergelijkbare natuurwaarde verkrijgen. Pogingen tot het bekomen van zo een bos zijn er reeds in beperkte gedeeltes van het Zoniënwoud en het Walenbos. De grootte van een stukje bos is hierbij een belangrijke voorwaarde om een natuurlijke bosdynamiek te creëren of in stand te houden. De rijkdom aan planten- en diersoorten wordt immers mede bepaald door de omvang van het bos: in kleinere bossen komen gewoonlijk minder soorten voor dan in grotere bossen. Andere factoren zoals verscheidenheid in bodemkenmerken, gelaagdheid van de bodem, ouderdom van de boomsoortensamenstelling, …spelen bijkomend een rol. De ecologische mogelijkheden van kleine bossen op zich zijn dus beperkt. Niettemin kunnen deze kleine bospercelen een niet onbelangrijke functie vervullen als verbinding tussen grotere boscomplexen, of kunnen ze in een netwerk van kleine bosperceeltjes soms ook leefbare populaties herbergen.
 

Uitgebreid:

In de LSVI-tabellen bij het deel bossen wordt ook MSA als criterium gebruikt. Het gebruik van MSA is een internationaal aanvaarde methode om de potentiële structuurkwaliteit van bossen te beoordelen. Gezien het om onbeheerde bossen gaat, wordt deze methode vooral gebruikt voor de beoordeling van aaneengesloten oppervlaktes van bosreservaten en andere onbeheerde bossen. De meeste van onze bossen hebben echter helemaal geen natuurlijke structuur. Gezien het de doelstelling is om te streven naar een kleinschalig ecologisch beheer is het gebruik van MSA als beoordeling van de potentiële structuurkwaliteit binnen de LSVI-tabellen aanvaardbaar. Het MSA beoordelen we hierbij op het niveau van een habitatwaardig boscomplex (geheel van aaneengesloten boshabitats) en niet als aaneengesloten vlek. Dus alle vlekken van een welbepaald boshabitat (bv. 9130 of 91E0-subtype oligotroof elzenbroek) binnen een habitatwaardig boscomplex worden samengenomen en vergeleken met de norm van de MSA. Bronbossen en beekbegeleidende Vogelkers-Essenbossen komen van nature vaak op zeer kleine oppervlaktes voor, zijn qua soortensamenstelling en structuur sterk gelijkaardig en komen bijna steeds samen voor waarbij er een zeer geleidelijke overgang is tussen beide types. Omdat in de Vlaamse context de ruimtelijke context voor de potenties van deze habitattypes het in vele gevallen moeilijk maken om het MSA te behalen en omdat het vaak moeilijk is om een duidelijk onderscheid te maken tussen beide habitats voorzien we een uitzondering voor deze twee habitats. De uitzondering bestaat erin dat de gezamenlijke oppervlakte van de beide habitattypes binnen een habitatwaardig boscomplex moet voldoen aan de MSA norm van 10 ha (dit is de MSA van beide afzonderlijk) om een voldoende of goede lokale staat van instandhouding te scoren. Het MSA wordt niet in het veld beoordeeld maar op basis van een oppervlakteanalyse nadien.

Om enkele voorbeelden te geven, er wordt verschil gemaakt tussen de pure MSA en de MSA als er geen bosbuffer rond het bostype ligt. Zo heeft en elzenbroekbos een MSA van 20 ha als het in een bos ligt, maar een MSA van 50ha als het alleen in het landschap ligt. Bij eikenbossen is de grootte-orde resp 50 en 90 ha.

Lectuur:

Hermy, M., de Blust, G. & Slootmaekers M. red.(2004). Natuurbeheer, Davidsfonds, 452p.