Bouwen aan groenexpertise

Fluiter

Phylloscopus sibilatrix

De Fluiter is een onopvallende vogel van oude bossen. De soort heeft een helderwitte buik, een citroengele borst en een opvallende, gele wenkbrauwstreep. Het is echter zijn geluid dat zijn aanwezigheid verraadt: een versnellende en luider worden reeks tonen die einigt in een triller, als een rondtollende munt op een hard oppervlak, ongeveer 3 seconden lang. Als hij dit een aantal (gemiddeld 8) keer heeft gezongen, fluit hij een 5-6 weemoedige, licht dalende fluittonen. Hieraan heeft de Fluiter zijn naam te danken.

Het habitat is hoogopgaand gevarieerd loofbos met open plekken op de bosbodem. De soort is een grondbroeder, bij voorkeur in beukenbos maar ook eikenbos en gemengd bos. In bossen op rijke bodem en/of open bossen is er dikwijls een ondergroei van dichte kruiden en grassen of bramen wat nadelig is voor deze soort. Hij prefereert een open bodem. De zware schaduw die beuken produceren is dan ook een voordeel. Het is een insecteneter. De jongen worden vooral gevoederd met rupsen.
De Fluiter overwintert in het Congo-bekken in Afrika.

Leefgebied en trend

Het is onduidelijk hoe de aantallen Fluiters precies evolueren in Vlaanderen en daarom wordt, in afwachting van de resultaten voor de nieuwe vogelatlas, voorlopig de schatting van de laatste broedvogelatlas aangehouden. Typisch voor de soort is het afwisselen tussen goede en (erg) slechte jaren wat het aantal zangposten betreft. In de periode 2013-2018 was het verspreidingsgebied strikt beperkt tot bosgebieden in de Kempen en enkele bossen in Vlaams-Brabant (Meerdaalwoud, Zoniën). In 2013 en 2018 werden relatief veel zangposten genoteerd, terwijl 2014-2017 voor de soort duidelijk minder goede jaren waren.

Ecologie:

Uit Nederlands onderzoek blijken naaktslakken zoals de Zwarte wegslag een belangrijke oorzaak van nestmislukking kunnen zijn voor deze grondbroeder wanneer er langdurig regen valt en de temperatuur laag is (Bijlsma 1991: 15 van 22 verloren nesten op de ZW-Veluwe door naaktslakken overgenomen).

Predatie is gewoonlijk de doorslaggevende factor in nestmislukkingen bij Fluiters, vooral door muizen (met waarschijnlijk een hoofdrol voor Bosmuis), al bleek dat niet uit de Zwitserse studie van Grendelmeier 2011, noch uit die van Mallord et al. 2012 in Wales) en een scala aan gevleugelde (vooral Gaai; Mallord et al. 2012) en harige predatoren (Grendelmeier 2011).[1] Een mislukkingspercentage van 75% is aan de hoge kant, al vonden Wesołowski & Maziarz in Białowieża National Park in drie van 12 jaren van onderzoek tussen 1976 en 2005 mislukkingspercentages van 80% of meer (in 1976-79 was het gemiddelde verlies zelfs >70% bij 574 nesten; Wesołowski 1985). In hun studiegebied werd een fraaie negatieve correlatie gevonden tussen muizenaantallen en fluiteraantallen: jaren met veel muizen gingen gepaard met weinig Fluiters. Eenzelfde verband, zij het zwakker, werd ook in Zwitserland gevonden (Grendelmeier 2011). Van zo’n verband is in Drenthe echter niets te merken.
(Rob G. Bijlsma. Ecologie van Fluiters Phylloscopus sibilatrix in Nederlandse bossen; Drentse Vogels 26 (2012))

Rode lijst:
Niet bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:
Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Kwetsbaar 300-450 Afname Fluctuerend -45% -76% Afname
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
Indicator voor:
Oud bos
Biotooptype:
Bossen
In samenwerking met: