Gestoken

Wesp

De soort die het meeste last veroorzaakt is de wesp. Dit is een groep van felgekleurde insecten, meestal geelzwart gestreept en de grootste is de hoornaar die oranjezwart is. In tegenstelling tot bijen hebben wespen een angel zonder weerhaken en kan één enkele wesp tot 10 keer steken . Bij een dergelijke steek spuit een wesp kleine hoeveelheden gif in bij zijn slachtoffer. Dit gif bevat lokstoffen waardoor andere wespen, die eventueel in de buurt zijn, aangetrokken kunnen worden. Wespen zijn overigens erg nuttig door de grote hoeveelheid insecten die ze hun larven te eten geven. Pas in de nazomer gaan ze op zoek naar zoetigheid en komen zo bij mensen terecht. Daarnaast kan ook een grondnest worden beschadigd met de bosmaaier of ander werk.

Bijen

Honingbijen zijn niet agressief, ze zijn al eeuwenlang geselecteerd om samen met mensen te leven. Maar zullen wel steken als ze zich bedreigd voelen. Dat kan als het nest wordt bedreigd, of de bij zelf per ongeluk wordt vastgeklemd. Aangezien de angel van een bij met weerhaakjes bezet is, betekent steken meteen ook het einde van hun leven. Als de bij zich probeert los te trekken scheurt hij de angel met de gifblaas los van zijn achterlijf. Die blijft dan achter in de huid. Aangezien de gifblaas tot een minuut na de steek kan blijven doorgaan met het pompen van gif, moet men de angel zo snel mogelijk verwijderen.

Hommels

In België en Nederland komen ook een twintigtal hommelsoorten voor. Deze insecten zijn gemakkelijk te herkennen aan hun robuuste vorm en hun harige vacht. Net als bij bijen en wespen bestaat hun kleur vaak uit een combinatie van geel en zwart. Hommels hebben een gladde angel, en kunnen dus verschillende keren steken zonder daaraan te sterven. Toch zijn ze niet agressief. Ze steken uiterst zelden, maar als hun nest wordt bedreigd kan dit toch gebeuren.

Muggen, knijten, steekvliegen en dazen

In de tropen brengen ze vaak gevaarlijke ziektes over, zoals slaapziekte en malaria. De soorten die bij ons voorkomen, zorgen alleen maar jeuk.

Spinnen

Van de 700 inheemse spinnensoorten is er geen enkele giftig . Over de hele wereld zijn er zelfs maar een tiental spinnen die het waard zijn om als gevaarlijk bestempeld te worden en die soorten komen bij ons niet voor. Er zijn wel een aantal spinnensoorten die vervelend kunnen bijten. Vooral de erg zeldzame waterspin (Argyrometa aquatica) heeft een kwalijke reputatie. Verder kunnen gerande oeverspinnen en de grootste exemplaren van webspinnen door de huid geraken, met hoogstens een wespensteekachtige bult tot gevolg.

Mieren

Mieren zijn over het algemeen niet agressief. In het nauw gedreven of als hun nest is bedreigd kunnen zij bijten met hun scherpe kaken. Vervolgens spuiten zij met het achterlijf een druppel mierenzuur in het wondje of brengen het rechtstreeks op de huid aan. Dit kan een stekend gevoel en een rode plek veroorzaken, soms met blaarvorming. Enkele primitieve soorten kunnen steken, maar zijn zeldzaam. Mierenzuur is een vrij eenvoudige stof die enkel wat irriterend is maar verder schadeloos is.

Behandeling

Wespen, bijen, hommels : direct na de steek ontstaat een jeukende zwelling. Mensen reageren daar verschillend op. Bij sommigen zwelt de huid geweldig op, bij anderen zie je nauwelijks iets. Vaak gaat deze irritatie snel over. Anders is het wanneer een wesp of bij in de neus, mond, tong of hals heeft gestoken: dan kan de reactie heftiger zijn en kan een zwelling het ademhalen bemoeilijken. Een klein deel van de bevolking reageert uitzonderlijk heftig op een bijen- of wespensteek. Zo'n heftige reactie duidt meestal op een allergie voor bijen- en wespengif. Een dergelijke reactie kan pas ontstaan als de persoon al eens eerder in aanraking is geweest met het gif en bouwt zich op. Mogelijke symptomen zijn ondermeer rode vlekken over het gehele lichaam die gepaard gaan met hevige jeuk. Daarnaast kunnen onder andere de ogen en lippen opzwellen. Indien er zwellingen in het halsgebied optreden, kan de patiënt moeilijk spreken en slikken en kan de ademhaling worden belemmerd. Ook kan de ademhaling problemen geven ten gevolge van een vernauwing van de luchtwegen in de longen zoals bij astma het geval is. Een dergelijke sterke reactie wordt een anafylactische shock genoemd. Als iemand gestoken wordt in de mond of in de keel, is het aan te raden om ijs te eten of een koude drank te drinken om de zwelling te verminderen. In dit geval moet men altijd zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. Hetzelfde geldt voor personen die een hevige allergische reactie vertonen (Anafylaxie). Mensen die weten of vermoeden dat ze zwaar allergisch zijn voor bijen- en wespensteken kunnen hun huisarts om raad vragen hoe ze moeten reageren bij een steek. Vooral als iemand al eens een zwaardere reactie heeft gehad is het goed mogelijk dat die persoon een allergie aan het opbouwen is. Anafylaxie komt zelden voor bij de eerste steek die iemand krijgt, het wordt opgebouwd. De volgende steek kan echter wel levensbedreigend zijn. Een adrenalinespuit moet dan zo snel mogelijk worden toegediend. Na een bijensteek moet men de angel zo snel mogelijk verwijderen. Dit kan men bijvoorbeeld door ze er met de nagel uit te wippen. Nooit de angel vastnemen tussen duim en wijsvinger, zo knijp je de gifblaas leeg en maak je het alleen maar erger.

Preventie

Lange broek en mouwen helpen natuurlijk. Tegen muggen is het middel DEET het meest effectief, maar ook irriterend voor de huid en erg giftig. Andere middelen blijken uit onderzoek nauwelijks te helpen. Lok geen problemen uit, pak zelf geen wespen- of bijennesten aan maar laat de brandweer dat oplossen. Bij het per ongeluk verstoren van een nest de plaats zo snel mogelijk verlaten. Als in een natuurgebied een wesp of bij erg vervelend begint te doen ben je vlakbij het nest en mag je problemen verwachten. Zonder reden valt zo’n dier niet aan. Niet vergeten: bijen en wespen leven in groep en gaan ook in groep een aanvaller te lijf. Als één insect de belager heeft gestoken gaan ze een geurstof verspreiden die andere soortgenoten lokt. Imkers zullen na een steek met wat gras de plaats van de steek afwrijven om die geur te verwijderen. Een gezonde, voor bijen- of wespensteken niet allergische persoon zal normaal gezien geen problemen ondervinden bij enige tientallen steken. Bij 100 steken of meer is medische hulp aangewezen.