Bouwen aan groenexpertise

Bosreservaat

Eens kijken wat er gebeurt

Definitie:

Bosreservaten zijn biologisch of wetenschappelijk waardevolle bosgebieden. Omwille van die waarde hebben ze een speciaal beschermingsstatuut verworven.

Bosreservaten hebben als twee voornaamste doelen: een ecologische functie en een wetenschappelijke functie (art. 22 van het Bosdecreet). De ecologische functie is het bewaren van biodiversiteit die typisch is voor bepaalde bostypes. Bovendien worden er in de meeste bosreservaten geen beheermaatregelen meer genomen. Daardoor kunnen natuurlijke processen plaatsvinden zoals omwaaien, op stam sterven, natuurlijke bosverjonging enz. Veel soorten van bossen zijn gebonden aan dat soort processen die in productiebossen niet steeds welkom zijn. Vandaar dat er in bosreservaten, en zeker de oudere, dikwijls bijzonder zeldzame houtzwammen, houtkevers en planten worden gevonden. De wetenschappelijke functie sluit daarbij aan. Bossen worden al zo lang beheerd dat we eigenlijk niet zo goed idee meer hebben hoe een onbeheerd bos zich in onze regio gedraagt : hoe oud kunnen bomen worden, hou oud kan een bosbestand worden, hoe snel of hoe traag rot hout, welke soorten verschijnen en hoe snel, hoe groot is de aanwas van een natuurlijk bosbestand en is zo'n bos gevoeliger voor ziektes of net niet? Kortom, hoe ziet er een bos uit als je het 200 jaar met rust laat. Door de processen te bestuderen kunnen we heel wat dingen leren die we ook in productiebossen of multifunctionele bossen kunnen toepassen. Deze wetenschap staat bij ons nog in de kinderschoenen (het eerste reservaat is gestart begin jaren 1980), maar de eerste resultaten beginnen toch al zichtbaar te worden (zie de nieuwsbrieven) Het verwerven van kennis in verband met de processen in het bos en de invloed van specifieke, gerichte beheermaatregelen op de natuurwaarde in het bos is in een bosreservaat dus even belangrijk als het nastreven van een verhoging van de natuurwaarde.

Uitgebreid:

Er bestaan integrale bosreservaten, waar spontane ontwikkeling centraal staat, en gerichte bosreservaten, waar een specifiek beheer wordt uitgevoerd om een bepaald type in stand te houden zoals hakhout of middelhout. In beide gevallen worden bosgebieden onttrokken aan het productiebeheer, verkrijgen ze een extra beschermingsstatus en een beheer dat leidt tot een hogere natuurwaarde. In het Zoniënwoud bijvoorbeeld, bevinden zich twee officieel erkende reservaten die deel uitmaken van het Europese reservatennetwerk nl. de Joseph Zwaenepoelreservaten (vroeger Harras en het Kersselaerspleyn). Dit laatste is het grootste en oudste bosreservaat in Vlaanderen. Deels sinds 1983 laat men de natuurlijke processen zijn beloop gaan zonder tussenkomst; het wordt dus behandeld als een integraal bosreservaat. In een integraal bosreservaat laat men de natuur zijn gang gaan maar men kan zich ook wel de vraag stellen in hoeverre men hierin kan of mag gaan. Het is bijvoorbeeld niet ondenkbaar dat het reservaat gekoloniseerd wordt door Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) of andere exoten. Indien dit gebeurt, bestaat de mogelijkheid dat de exoot gaat domineren en de andere plant -of diersoorten onderdrukken. Indien men de exoot gaat verwijderen uit een integraal bosreservaat doet men afbreuk aan de principes die kenmerkend zijn voor een integraal bosreservaat… De erkenning van een bosreservaat in het kader van het Bosdecreet (artikelen 22 tot 30) wordt uitgediept in het uitvoeringsbesluit: 'Besluit van de Vlaamse Executieve van 20 januari 1993 tot vaststelling van regelen betreffende de aanwijzing of erkenning en het beheer van de bosreservaten'.