Bouwen aan groenexpertise

Roetschors

Longinfectie door schimmelsporen

Definitie:

De roetschorsziekte wordt veroorzaakt door de roetschorsschimmel. Ze dankt haar naam aan de bruin-zwarte sporenlaag die tevoorschijn komt nadat de schors van besmette bomen opengebarsten is. Roetschorsziekte komt in Europa hoofdzakelijk voor op gewone esdoorn.

De massale hoeveelheden sporen die onder de schors van afgestorven bomen gevormd worden, kunnen bij langdurige en/of intensieve blootstelling gezondheidsrisico’s voor de mens inhouden. Symptomen zijn benauwdheid, hoesten, koorts en algemene malaise. Deze gezondheidsrisico’s zij vooral relevant voor personen die in intensief contact komen met hoge concentraties sporen, zoals bos- en groenarbeiders, die door roetschorsschimmel besmette bomen verwerken.

De laatste jaren zijn er meer en meer observaties van roetschorsschimmel op levende esdoorns. Doorgaans gaat het om bomen die verzwakt zijn door droogtestress omwille van de recente warme, droge zomers. De schimmel lijkt dus te profiteren van hoge temperaturen en een verminderde boomconditie. Roetschorsziekte gaat doorgaans gepaard met verwelkingssymptomen en sterfte in de boomkroon. 

Veel schijnbaar gezonde esdoorns dragen de roetschorsschimmel als endofyt in zich zonder dat de boom ziek wordt. De esdoorn kan verzwakken door extreme droogte en warmte waarna de schimmel de ziektesymptomen uitlokt. Het uiteindelijke gevolg hiervan is kroon- en boomsterfte.

Uitgebreid:

Wat zijn de symptomen?

De symptomen komen vooral voor op de stam en de dikkere takken. 

 

  • meest opvallende symptoom: het barsten, loskomen en opkrullen van de schors van stam en takken, waarna de bruin-zwarte, roetachtige laag met enorme hoeveelheden sporen zichtbaar wordt;

  • de bruin-zwarte sporen kunnen afgeveegd worden; geven roet af;

  • droogteverschijnselen in de vroege fase van de besmetting: bladeren, verkleuren, verdorren en vallen uiteindelijk af. Dit is eerst zichtbaar in de bovenkroon en breidt zich later uit naar beneden;

  • ijle bladbezetting;

  • bij bladverlies: soms ontwikkelen op de stam nieuwe scheuten die later verdrogen;

  • soms afsterven van en twijgen en takken;

  • verdorde bladeren blijven soms verdord aan de twijgen hangen; 

  • niet of slechts gedeeltelijk in blad komen in het voorjaar;

  • barsten op de stam met slijmvloei en necrosen ;

  • een bruin-groene, licht gemarmerde verkleuring op het zaagvlak na het vellen van een levende, besmette boom.

De schimmel komt ook voor op dood hout, bijvoorbeeld op ongekliefd brandhout, niet ontschorste stammen en takken.

Wat zijn de vatbare boomsoorten?

In Vlaanderen hoofdzakelijk gewone esdoorn.

Andere vatbare soorten: 

  • veldesdoorn

  • noorse esdoorn

  • vederesdoorn,

  • berk

  • linde

  • wiitte bitternoot

  • paardenkastanje 

Tot dusver werd de schimmel ook in België niet formeel vastgesteld bij Japanse esdoornsoorten. 

Wat doe je bij een vermoeden van een besmetting?

Zorg dat je zeker bent van de besmetting met roetsschorsschimmel: er zijn nog andere schimmels die een zwarte laag op de stam kunnen vormen. Bij twijfel of de boom of het brandhout besmet is:

  • raadpleeg een deskundige;

  • neem een staal van de besmette boom en stuur dit op voor analyse. Hiervoor kan je o.a. terecht bij het diagnosecentrum voor planten van het ILVO 

(https://www.ilvodiagnosecentrumvoorplanten.be(opent nieuw venster)). Lees de richtlijnen voor het verzenden van stalen met de post.

Wat doe je bij een besmetting?

Op dit moment bestaat er in Vlaanderen geen meldingsplicht voor roetschorsschimmel, zoals voor quarantainesoorten wel het geval is. Vind je een besmetting? Meld ze aan het aan diagnosecentrum@inbo.be. 

Welke maatregelen?

Lectuur:

https://ovam.be/bomen-besmet-met-roetschorsschimmel-richtlijnen(opent nieuw venster)

https://pureportal.inbo.be/nl/publications/advies-over-de-roetschorssch…(opent nieuw venster)