Bouwen aan groenexpertise

Etages

Verschillende verdiepingen in het bos

Definitie:

In een bos zijn de bomen vaak niet even hoog (bijv. omdat ze niet even oud zijn of omdat ze niet van dezelfde boomsoort zijn). Men kan dan een aantal verdiepingen in het bos onderscheiden. In de bovenste verdieping komen de kruinen voor van de hoogste bomen. Deze verdieping noemt men de bovenetage of de opperetage. Een verdieping lager bevinden zich de kruinen van de iets kleinere bomen. Zij vormen de nevenetage. De onderste verdieping of de onderetage bestaat uit de kleinste bomen van het bos.

De bomen in de bovenetage steken met hun kruin boven de andere bomen uit. Men noemt dit de dominante bomen. Ze krijgen al het zonlicht en bevinden zich in een concurrentieel sterke positie waaruit ze moeilijk kunnen verdrongen worden. De co-dominante of intermediaire bomen groeien in de nevenetage. Ze staan gedeeltelijk in de schaduw van de dominante bomen. Bomen die schaduw (zie schaduwboomsoorten) kunnen verdragen groeien op in de nevenetage zonder veel te lijden onder de beschaduwing en de concurrentie van de dominante bomen. Bomen die meer licht nodig hebben (zie lichtboomsoorten) kunnen alleen naar de bovenetage opgroeien wanneer ze tijdens een dunning bevoordeeld worden ten koste van de andere dominante bomen. Dan zijn er nog de gedomineerde bomen. Zij bevinden zich in de onderste lagen van de nevenetage of zelfs in de onderetage en krijgen het minste licht. Het zijn bomen die ofwel de concurrentiestrijd verloren hebben, of het zijn bomen die zich als verjonging in de onderetage hebben gevestigd maar vaak sterk te lijden hebben onder het bovenscherm van de dominante, co-dominante en intermediaire bomen.

Uitgebreid:

Economisch gezien zijn de bomen uit de bovenetage het meest waardevol. Maar ook neven- en onderetage spelen een belangrijke rol. De nevenetage heeft een culturale functie en in de onderetage bevinden zich de boompjes die kunnen opgroeien naar de hogere etages. De neven- en onderetage versterken het bosklimaat, verhogen vaak de biodiversiteit en beschermen de bodem. Bosbouwwetenschappers hebben per conventie overeengekomen dat de bovenetage de bomen omvat hoger dan 2/3de van de dominante hoogte, de nevenetage tussen 2/3de en 1/3de van de dominante hoogte, en tenslotte de onderetage de bomen en houtige planten lager dan 1/3de. Bemerk dat bij deze indeling het vaak problematische onderscheid tussen bomen en struiken komt te vervallen. Alle struiken zitten bij een uitgegroeid bos allicht in de onderetage..

Lectuur:

Van Miegroet, M. (1994). Natuurgericht beheer van bossen. Monografieën Stichting Leefmilieu 33, Pelckmans, Kapellen, 368 pp.