Bouwen aan groenexpertise

Strandplevier

Charadrius alexandrinus

De Strandplevier is een kleine plevier die gekenmerkt wordt door zwarte poten, lichtbruine bovendelen, witte onderdelen en een donkere vlek op de zijborst. In alle kleden zijn een wit voorhoofd en witte halsband te zien. In de vlucht vallen de brede, witte vleugelstreep en de witte zijden van de stuit en staart op.

Beheer:

De aanleg van voldoende grote, afgesloten strandreservaten en reservaten in duinen is belangrijk voor de soort. Vergevorderde vegetatiesuccessie door verlies aan kustdynamiek moet worden tegengegaan.

is karakteristieke soort voor

Natura 2000: Embryonale duinen (2110)

is karakteristieke soort voor

Natuurstreefbeeld: Embryonale duinen (2110)

De aanleg van voldoende grote, afgesloten strandreservaten en reservaten in duinen is belangrijk voor de soort. Vergevorderde vegetatiesuccessie door verlies aan kustdynamiek moet worden tegengegaan.

Leefgebied en trend

De Strandplevier is een kleine plevier die gekenmerkt wordt door zwarte poten, lichtbruine bovendelen, witte onderdelen en een donkere vlek op de zijborst. Volwassen mannetjes hebben in broedkleed een zwart dwarsbandje over de kruin en een roestbruin achterhoofd. Deze delen zijn effen lichtbruin bij mannetjes in winterkleed, vrouwtjes en juveniele vogels. In alle kleden zijn een wit voorhoofd en witte halsband te zien. In de vlucht vallen de brede, witte vleugelstreep en de witte zijden van de stuit en staart op. In de tweede helft van de twintigste eeuw kwam Strandplevier nog in redelijke aantallen voor in Vlaanderen, met pieken van meer dan honderd paar aan het begin van de jaren 1980 en het einde van de jaren 1990. Sinds 1999 blijft de Vlaamse populatie in snel tempo achteruitgaan. Tegenwoordig broeden er langs de kust nauwelijks nog Strandplevieren, terwijl dat vroeger een belangrijk habitat vormde voor de soort. Tot voorbij halverwege de twintigste eeuw broedden er Strandplevieren op de stranden aan de Westkust en in het Zwin. Daarna vormden de opgespoten terreinen in de haven van Zeebrugge lange tijd een belangrijk toevluchtsoord. Op Linkeroever in Antwerpen bereikte de soort rond 1980 haar hoogtepunt en werden nog lange tijd behoorlijke aantallen vastgesteld. Maar vanaf 2000 namen ook hier de aantallen af. In de periode 2013-2018 broedden er nog slechts 1-7 paar in Vlaanderen. In 2018 werden er 5 paar geteld op het opgespoten Doeldok en 1 op de nieuw aangelegde eilanden in de Prosperpolder, terwijl er aan de kust helemaal niet meer werd gebroed. De toekomst ziet er niet rooskleurig uit voor de Strandplevier. De soort houdt stand op een extreem laag pitje en bij de gratie van telkens nieuwe opspuitingen en natuurontwikkeling. Het ontbreekt aan gebieden met structurele hoge dynamiek en een minimale verstorings- en predatiedruk. Nieuwe aanwas zal voornamelijk uit Zuid-Nederland moeten komen, maar ook daar is de populatie sterk afgenomen. In het Deltagebied ging het van meer dan 500 paar omstreeks 1980 naar amper 106 in 2018. Natuurherstel en herstel van rust kan evenwel positief werken zoals de recente sterke toename in het noorden van Duitsland (Sleeswijk Holstein) aantoont.

Ecologie:

De Strandplevier broedt op strandvlaktes, primaire duintjes, schelpenrijke, hoger gelegen delen van schorren en kwelders en hier en daar ook op zandig kaal terrein zoals opspuitterreinen. Meestal is hij te vinden nabij zout of brak water, maar opspuitterreinen in het binnenland zijn ook geschikt als de bodem zout genoeg is en de plantengroei schaars. Oneffen terreinen en geheel onbeschutte stranden worden gemeden. De voorkeur gaat naar gebieden waar voldoende natuurlijke dynamiek aanwezig is. Zijn voedsel bestaat uit insecten, spinnen, slakjes, kreeftachtigen en wormen die hij vooral zoekt tussen het aanspoelsel van de zee op de stranden. Op trek komt de soort in gelijkaardige biotopen voor.

Rode lijst:
Met uitsterven bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Ja
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:

Jaarlijkse broedvogel.

Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Ernstig bedreigd 1-7 -90% Afname - - NS
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
Bedreigingen:

De soort heeft vooral te lijden onder massatoerisme en economische ontwikkelingen. Door massatoerisme is ze volledig verdwenen van de stranden en duinen van de Westkust en Knokke, waar ze vroeger (tot de jaren ’80) wel in belangrijke aantallen tot broeden kwam. Broedvogels die hun toevlucht genomen hebben tot zandige terreinen voor havenuitbreiding en opspuitterreinen, zien deze gebieden één voor één verloren gaan door economische ontwikkeling (uitbreiding van havens en industrie). Verdere bedreigingen zijn vegetatiesuccessie en verstoring (bv. door wandelaars).

In samenwerking met: