Bouwen aan groenexpertise

Natuurstreefbeeld: Eiken-Beukenbossen met Wilde hyacint en Parelgras-Beukenbossen (9130)

Dit natuurstreefbeeld omvat de Eiken-Beukenbossen met een goed ontwikkelde voorjaarsflora, die voorkomen op licht zure tot licht basische bodems met een goed verteerde humuslaag.

We onderscheiden twee types binnen dit natuurstreefbeeld. Het bostype met Wilde hyacint (9130_end) welk enkel voorkomt in het westelijk deel van Vlaanderen. Dit type komt sterk overeen met het Essen-Eikenbos, het verschil is de aanwezigheid van Wilde hyacint.

Het tweede bostype dat onder dit natuurstreefbeeld valt is het Parelgras-Beukenbos (9130_fm). Dit type is een Beukenbos op meer basische bodem met als typische soorten Eenbloemig parelgras en Lievevrouwebedstro. Hier en daar in Vlaanderen komen kleine plekjes voor vooral tegen de taalgrens. Maar goed ontwikkeld vind je het in Vlaanderen enkel in de Voerstreek.

Dit natuurstreefbeeld komt overeen met het Europees beschermd habitatype 9130.

Beheer:

Een klassiek hooghoutbeheer, dat aan de voorwaarden van een duurzaam multifunctioneel bosbeheer voldoet, en dat rekening houdt met de natuurlijke karakteristieken en vereisten van het bostype, kan verenigbaar zijn met het behoud en de ontwikkeling van het habitattype. Specifieke beheermaatregelen omvatten o.a. zoom- en mantelbeheer, open-plekken-beheer, exotenbestrijding, vrijstellen van soorten die onderdrukt worden door een dicht beukenscherm en maximaal behoud van dikke bomen en dood hout. Lemige bodems zijn zeer gevoelig voor bodemverdichting, zodat de exploitatie hiermee rekening dient te houden.

Dit natuurstreefbeeld is lokaal in goede staat als het aan de criteria van de LSVI-tabellen voldoet. De LSVI-tabel voor dit natuurstreefbeeld (Natura2000-habitat) kan je terugvinden in dit rapport(opent nieuw venster) van het inbo.

heeft als karakteristieke soort

Kleine ijsvogelvlinder

heeft als karakteristieke soort

Hazelmuis

heeft als karakteristieke soort

Vuursalamander

heeft als karakteristieke soort

Keizersmantel

heeft als indicator van een goede toestand

Muskuskruid

heeft als indicator van een goede toestand

Daslook

heeft als indicator van een goede toestand

Gevlekte aronskelk

heeft als indicator van een goede toestand

Bosanemoon

heeft als indicator van een goede toestand

Ruig klokje

heeft als indicator van een goede toestand

Boszegge

heeft als indicator van een goede toestand

Smalle stekelvaren

heeft als indicator van een goede toestand

Mannetjesvaren

heeft als indicator van een goede toestand

Amandelwolfsmelk

heeft als indicator van een goede toestand

Wilde hyacint

heeft als indicator van een goede toestand

Schedegeelster

heeft als indicator van een goede toestand

Lievevrouwebedstro

heeft als indicator van een goede toestand

Gele dovenetel

heeft als indicator van een goede toestand

Eenbloemig parelgras

heeft als indicator van een goede toestand

Bosbingelkruid

heeft als indicator van een goede toestand

Bosgierstgras

heeft als indicator van een goede toestand

Wilde narcis

heeft als indicator van een goede toestand

Vogelnestje

heeft als indicator van een goede toestand

Witte klaverzuring

heeft als indicator van een goede toestand

Eenbes

heeft als indicator van een goede toestand

Gewone salomonszegel

heeft als indicator van een goede toestand

Aardbeiganzerik

heeft als indicator van een goede toestand

Slanke sleutelbloem

heeft als indicator van een goede toestand

Heelkruid

heeft als indicator van een goede toestand

Grote muur

heeft als indicator van een goede toestand

Spekwortel

heeft als indicator van een goede toestand

Kleine maagdenpalm

heeft als indicator van een goede toestand

Donkersporig bosviooltje

heeft als indicator van een goede toestand

Bleeksporig bosviooltje

heeft als indicator van een goede toestand

Wintereik x zomereik

heeft als indicator van een goede toestand

Zomereik

heeft als indicator van een goede toestand

Spaanse aak

heeft als indicator van een goede toestand

Beuk

heeft als indicator van een goede toestand

Noorse esdoorn

heeft als indicator van een goede toestand

Gewone esdoorn

heeft als indicator van een goede toestand

Haagbeuk

heeft als indicator van een goede toestand

Rode kornoelje

heeft als indicator van een goede toestand

Hazelaar

heeft als indicator van een goede toestand

Wilde kardinaalsmuts

heeft als indicator van een goede toestand

Gewone es

heeft als indicator van een goede toestand

Boskers

heeft als indicator van een goede toestand

Wintereik

heeft als indicator van een goede toestand

Zomerlinde

  • Dit bostype is zeer gevoelig voor eutrofiëring door atmosferische depositie en inspoeling van nutriënten vanuit hoger gelegen plateaus en aangrenzende akkers.
  • Bodemerosie en/of bodemcompactie door intensieve recreatie of exploitatie.
  • Aanplanten van exoten of monotone beukenaanplantingen.
  • Grootschalig en/of intensief kapbeheer met grondbewerking, heraanplant en overexploitatie leidt tot habitatdegradatie met weinig oude bomen en dood hout en een zwakke structuurontwikkeling.
  • Versnippering.
  • Een te hoge wildstand (Ree) bemoeilijkt natuurlijke verjonging.
Inheemse standplaatsgeschikte boom- en struiksoorten:

Beuk, Zomereik, de kruising tussen Zomer- en Wintereik (Quercus x rosacea), Wintereik, Gewone esdoorn, Noorse esdoorn, Es , Zoete kers, Hazelaar, Haagbeuk, Spaanse aak, Meidoorns , Zomerlinde, Rode kornoelje, Wilde kardinaalsmuts.

Natuurbeheer (onderhoudsbeheer) uitgebreid:

Dit habitattype komt in aanmerking voor verschillende bosbeheervormen. Een klassiek hooghoutbeheer, dat aan de voorwaarden van een duurzaam multifunctioneel bosbeheer voldoet, en dat rekening houdt met de natuurlijke karakteristieken en vereisten van het bostype, kan verenigbaar zijn met het behoud en de ontwikkeling van het habitattype. In een aantal specifieke situaties (rijke uitgangssituatie, kwetsbare zones, belangrijke potenties) is evenwel een aangepast beheer, dat zich volledig toespitst op de aanwezige specifieke natuurwaarden, wenselijk of zelfs noodzakelijk om kwalitatief duurzaam behoud en ontwikkeling te garanderen. Specifieke beheermaatregelen omvatten o.a. zoom- en mantelbeheer, open-plekken-beheer, exotenbestrijding, vrijstellen van soorten die onderdrukt worden door een dicht beukenscherm en maximaal behoud van dikke bomen en dood hout. Lemige bodems zijn zeer gevoelig voor bodemverdichting, zodat de exploitatie hiermee rekening dient te houden. Andere mogelijke bosbeheervormen voor dit habitattype zijn nietsdoen-beheer, middelhout- of hakhoutbeheer. Bij deze laatste vorm verdwijnt de Beuk, die van nature dominant aanwezig is uit de boomlaag. Dit type is omwille van zijn hoge gevoeligheid voor degradatie, weinig tot ongeschikt voor bosbegrazing (enkel seizoensbegrazing bij sterke verbraming, of zeer extensieve begrazing van zeer grote terreinen, waarbij ook open terrein mee is ingerasterd). Zones met een waardevolle voorjaarsflora of bronvegetaties mogen niet mee begraasd worden. Recreatieplanning met zonering is noodzakelijk.

Herstel- en ontwikkelingsbeheer:

Herstel en ontwikkeling van deze bostypen vereist het verminderen van de atmosferische depositie en luchtvervuiling en het instellen van bufferzones rondom het bos tegen het inspoelen van meststoffen. Herstel van een meer natuurlijk bostype is mogelijk door natuurlijke successie of actieve omvorming van exoten- en monotone dichte beukenaanplantingen naar bossen met een meer natuurlijke structuur en samenstelling, met bijzondere aandacht voor dikke bomen en dood hout. Tevens is het herstel en de ontwikkeling van een voldoende grote, aaneengesloten bosoppervlakte wenselijk, door bosuitbreiding of verbinding van bestaande bossen.

Officiële titel:
Beukenbossen van het type Asperulo-Fagetum
Code:
9130
Uitgebreid:

Dit natuurstreefbeeld omvat de beukenbossen met een goed ontwikkelde voorjaarsflora in het Midden-Europees en Atlantisch deel van West-, Centraal- en Oost-Europa, die voorkomen op pH-neutrale bodems met goed verteerde, sterk gemineraliseerde humuslaag. In Vlaanderen worden twee subtypes onderscheiden:

  • Het Midden-Europese neutrofiel beukenbos is in Vlaanderen zeer zeldzaam en wordt vaak benoemd als Parelgras- Beukenbos. Dit type, met dominantie van Beuk, komt enkel in de Voerstreek goed ontwikkeld voor en verder marginaal in de Vlaamse Ardennen. Kenmerkende soorten in de kruidlaag zijn Eenbloemig parelgras en Lievevrouwebedstro. Daarnaast vind je in deze bossen soorten van neutrale tot kalkrijke bodem zoals Bosbingelkruid, Heelkruid, Ruig klokje, Amandelwolfsmelk en Vogelnestje.
  • Het Atlantische neutrofiel Beukenbos (Eiken-Beukenbos met Wilde hyacint) omvat bossen met dominantie van Zomereik, Es of Beuk, aangevuld met Gladde iep en Zoete kers. Karakteristiek is de aanwezigheid van tapijten van Wilde hyacint. Daarnaast komt veel Wijfjesvaren voor, evenals Bosanemoon, en op vochtige plaatsen ook Daslook. Typische Atlantische soorten zijn Spekwortel en Schedegeelster. De wat zuurdere variant van dit bostype heeft soorten gemeen met de Eiken-Beukenbossen op zure bodem (9120) zoals Witte klaverzuring en Bosgriestgras. De meer neutrale variant heeft veel soorten gemeen met het Essen-Eikenbos (9160). Het verschil zit hem in de aanwezigheid van Wilde hyacint. In zowel het Parelgras-Beukenbos als het Eiken-Beukenbos met Wilde hyacint komen soorten voor als Hazelaar, Gewone esdoorn, Grauwe abeel en soms ook Haagbeuk, Rode kornoelje, Spaanse aak, Wilde kardinaalsmuts, Eenstijlige meidoorn, Gewone vlier en Gelderse roos. De kruidlaag bestaat uit soorten als Gele dovenetel, Kleine maagdenpalm, Bosanemoon, Gevlekte aronskelk en Grote muur. Dit type komt voor in Zuid- Engeland, Noord-Frankrijk en de Vlaamse leemstreek ten westen van Brussel.

Dit natuurstreefbeeld is dominant aanwezig in vrijwel alle middelgrote voedselrijke loofboscomplexen in het westen van Vlaanderen. Hierdoor is het van essentieel belang voor een aantal soorten die gebonden zijn aan deze grote boscomplexen of aan de habitatdiversiteit die hier mogelijk is (bv. mantels en interne bosranden). Ook voor het behoud van monumentale oude bomen en de daaraan gekoppelde fauna en flora is dit habitattype van groot belang. Een belangrijk deel van de monumentale bomen (omtrek groter dan 3 meter) in onze bossen bevindt zich in dit natuurstreefbeeld.

Dit natuurstreefbeeld is o.a. zeer belangrijk voor de vogelrichtlijnsoorten Middelste bonte en Zwarte specht en Wespendief, en verder ook voor een groot aantal vogels van structuurrijke loofbossen (o.a. Fluiter, Bonte vliegenvanger, Boomklever, Bosuil). Oude, dode en kwijnende bomen met holtes zijn essentieel voor soorten als Boommarter, vleermuizen van de bijlage 2 en 4 (o.a. Rosse vleermuis) en voor behoud en ontwikkeling van een rijke gemeenschap van ongewervelde dieren (o.a. Boskrekel), mossen en fungi. Voldoende structuurrijkdom impliceert ook open plekken, mantels en zomen, met geassocieerde fauna en flora (lichtminnende plantensoorten, Hazelworm, Hazelmuis, zweefvliegen van oud bos, Kleine ijsvogelvlinder in mantels en open plekken met Kamperfoelie, enz.). Ook voor Vuursalamander is dit natuurstreefbeeld zeer belangrijk. Dit bostype is rijk aan slakkensoorten. Het continentale type in de Voerstreek herbergt een groot aantal zeldzame soorten. Zo kwam de Geelbuikvuurpad (bijlage 2-soort) nog tot in de jaren 1980 in ondiepe poelen en karrensporen in de bossen van de Voerstreek voor.

Verspreiding:

Het Parelgras-Beukenbos is uiterst zeldzaam en is vrijwel beperkt tot de rijke (colluviale) zones in de bossen van de Voerstreek. Fragmenten komen voor in het Brabantse district in het Boelarebos en het Raspaillebos te Geraardsbergen en in het Zoniënwoud. Het beukenbos met Wilde hyacint is eveneens zeldzaam en omvat bossen op leem en rijke zandleem in het Heuvelland, de Vlaamse Ardennen en het westen van Brabant (zoals het Hallerbos te Halle en Bos Ter Rijst te Pepingen).

Auteur
inbo
Sleutelwoorden
Natura 2000
Europees beschermde natuur
bos
Gebruiksrechten
Vrij gebruik, mits bronvermelding
Categorieën
Habitats/biotopen
Opp. in Vlaanderen:

2900-3600 ha

% in habitatrichtlijngebied:
60%
Prioritair habitattype:
Nee
Bodem:

Deze bostypen komen voor op neutrale, matig voedselrijke leembodems met een goed ontwikkelde humuslaag. Ze zijn zeer sterk gebonden aan leemgronden: de leemfractie moet steeds hoger zijn dan 58%. Er is een beperkte verzuring: deze bostypen zijn zeer gevoelig voor verzuring van de bodem, met de ondergrens voor pH-CaCl2 op 3.0. Soortenrijke bossen hebben echter nood aan een veel neutralere pH waarde (pH-CaCl2 >5). Bij een verdere verzuring onder de grenswaarde zullen de voorjaarsflora grotendeels verdwijnen.

De stikstofdepositie van dit type moet onder 20 kg/ha/jaar blijven, en tussen 0,27-0.53% N_Kj bevatten. De fosforconcentratie in de bodem ligt onder 60,5 mg P/kg. De beschikbaarheid van P zal hoger zijn in matig zure bodems dan in sterk zure of kalkrijke bodems. De strooisellaag blijft onder 6,3 cm hoogte en mengt vrij goed met de minerale bodem. Let wel op voor advisering in het kader van de passende beoordeling wordt uitsluitend gebruik gemaakt van de referentiewaarden die in de praktische wegwijzers zijn opgenomen(opent nieuw venster).

Grondwaterafhankelijk:
Ja
In samenwerking met:
Referenties
  • Decleer, K. (red.) 2007. Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee. Habitattypen / Dier- en plantensoorten. INBO.
  • T'jollyn Filiper et al.(2009). Ontwikkeling van criteria voor de beoordeling van de lokale staat van instandhouding van de Natura 2000 habitats. INBO.
  • Geert De Knijf, Desiré Paelinckx, 2013. Typische faunasoorten van de verschillende Natura 2000 habitattypes, in functie van de beoordeling van de staat van instandhouding op niveau Vlaanderen. INBO.
  • Oosterlynck P., Van Landuyt W. & Paelinckx D. (2013). Selectie habitattypische flora ten behoeve van de artikel 17 rapportage omtrent de staat van instandhouding van de Natura 2000 habitattypen. INBO.

Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee

In dit boek staan de Europees beschermde habitats en soorten beschreven die in Vlaanderen voorkomen.

Lees meer Download publicatie

Deze pagina werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van het LIFE-programma van de EU(opent nieuw venster) in het kader van het LIFE BNIP-project(opent nieuw venster).