Bouwen aan groenexpertise

Afgraven, uitzeven en afdekken van grond geïnfecteerd met invasieve duizendknoop: een praktijktest.

Doelgroep en doelstelling:

Grondverzet kan de verspreiding van invasieve duizendknoop in de hand werken. Wanneer besmette grond wordt afgevoerd naar een andere locatie, kan daar een nieuwe populatie ontstaan. Daarnaast worden de wortelstokken, die kunnen uitgroeien tot nieuwe planten, vaak meegevoerd door de machines die af en aan rijden.
In de zoektocht naar oplossingen voor het probleem van het verplaatsen van grondhopen die geïnfecteerd zijn met duizendknoop, ontstond een praktijkproef. Men wilde  testen of het afgegraven van de bovenste laag, waarin de meeste wortelstokken zitten, de haard zodanig zou verzwakken, dat deze naderhand relatief gemakkelijk onder controle te krijgen zou zijn. Bovendien wenste men een praktische oplossing te testen voor het uitzeven van besmette grond. Uiteindelijk werd aan de praktijkproef nog een afdekexperiment gekoppeld.

Een besmette zone, werd eerst gemaaid en daarna ca. 0,5 m afgegraven. De afgegraven grond werd in de onmiddellijke omgeving uitgezeefd met een kasseibak. Tegen de verwachtingen in, stond er op de afgegraven locatie één maand later alweer een weelderige populatie Boheemse duizendknoop. Blijkbaar gaat het om een zeer vitale haard, die moeiteloos terug opschiet uit de achtergebleven wortelstokken. Daarom werd de zone opnieuw open gemaakt en werd een afdekproef opgezet:
in zone 1 werd vijverfolie (0,8 cm) + 75 cm niet besmette grond aangebracht, in zone 2 werd geotextiel + 75 cm niet besmette grond aangebracht en in zone 3 werd enkel 75 cm niet besmette grond aangebracht.

Locatie:
Legendalesite, Oostkamp
Begindatum uitvoering:
Einddatum uitvoering:
Betaald door:

Afdeling Wegen en Verkeer (AWV), gemeente Oostkamp, Vlaamse Landmaatschappij (VLM)
Richtprijs klepelmaaier+zuiger: €55/uur exclusief verwerking van het afgevoerde materiaal

Projectcoördinator:

Vlaamse Landmaatschappij (VLM)

Partners:

Afdeling Wegen en Verkeer (AWV), gemeente Oostkamp, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO)

Uitgevoerd door:

Aannemer ABOG, technische dienst gemeente Oostkamp

Contactpersonen:

Els Ameloot (VLM), els.ameloot@vlm.be

Via een praktijkproef leren omgaan met het afgraven, uitzeven, verplaatsen en afdekken van grond besmet met invasieve duizendknoop. Men wilde testen of (1) het afgegraven van de bovenste laag, waarin de meeste wortelstokken zitten, de haard zodanig zou verzwakken, dat deze naderhand relatief gemakkelijk onder controle te krijgen zou zijn; (2) of uitzeven met een kasseibak een praktische én efficiënte oplossing is voor het 'saneren' van besmette grond; (3) of afdekken met aarde, geotextiel of vijverfolie een oplossing biedt om de plant te onderdrukken. Door de uitvoering van deze praktijktest werd ervaring opgedaan met het verzetten van grond besmet met invasieve duizendknoop.
Er wordt geen besmette grond afgevoerd, om te verhinderd dat op een andere locatie een nieuwe besmetting ontstaat. Daarnaast mochten de werken de verspreiding van invasieve duizendknoop binnen het gebied niet in de hand werken.

Een besmette zone van ca. 100 m² werd eerst machinaal gemaaid met een klepelmaaier en zuiger. De maaimachine werd achteraf grondig gereinigd en het maaisel werd afgevoerd naar een gecertificeerd composteringsbedrijf.
Vervolgens werd de gemaaide zone zo'n 50 cm diep afgegraven. Dit om al een belangrijk aandeel van het risicovolle wortelstokkennetwerk te verwijderen. Deze grond werd met een vrachtwagen vervoerd naar een stockageplaats in de onmiddellijke omgeving. De grote wortelstokken werden afgezeefd met behulp van een kraan met kasseibak (maaswijdte 4,5 - 5,5 cm). Deze wortelstokken werden ook afgevoerd naar een gecertificeerd composteringsbedrijf. De restfractie grond bevat nog kleinere wortelstokken en zal achteraf op grote diepte begraven worden op het terrein. Tegen de verwachtingen in, stond er op de afgegraven locatie één maand later alweer een weelderige populatie Boheemse duizendknoop. Blijkbaar gaat het om een zeer vitale haard, die moeiteloos terug opschiet uit de achtergebleven wortelstokken. Daarom werd de zone opnieuw open gemaakt en werd een afdekproef opgezet:
Met een kraan werden opnieuw de vegetatie en zo'n 10 cm bodem afgeschraapt. De afgraving werd vervolgens afgedekt op drie manieren: in zone 1 werd vijverfolie + 75 cm niet besmette grond aangebracht, in zone 2 werd geotextiel + 75 cm niet besmette grond aangebracht en in zone 3 werd enkel 75 cm niet besmette grond aangebracht. De hergroei van Boheemse duizendknoop werd opgevolgd gedurende de rest van het groeiseizoen.

Gebiedsbeschrijving:

De Legendalesite is een gebied (restperceel naast de E40) in eigendom van de gemeente Oostkamp. In samenwerking met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) wordt het gebied heringericht als een recreatieve groenzone. Het perceel deed lange tijd dienst als stockageplaats. De met duizendknoop besmette grondhopen (totale oppervlakte besmetting ca. 1500 m²) zullen worden afgegraven en verwerkt in een geluidswal langsheen de nabijgelegen autosnelweg.

ALGEMEEN
Wortelstokken worden meegenomen met de rupsen, banden en carrosserie van machines die af en aan rijden. Op en langsheen de rijweg werden nieuwe scheuten invasieve duizendknoop waargenomen.

Klepelmaaien brengt een stuk bodemwoeling teweeg en versnippert de vegetatie, waardoor delen van de wortelstokken elders terecht komen. In het bijzonder de wortelstokken houden een ricoco op verdere verspreiding in gezien deze beschikken over reservestoffen.

Het afgraven van zo'n 50 cm van de toplaag volstond niet om de populatie uit te roeien. Vrijwel onmiddellijk werd massale hergroei van de Boheemse duizendknoop vastgesteld.

Het zeven van de afgegraven grond met een kasseibak (maaswijdte 4,5-5,5 cm) vraagt relatief veel tijd voor een kleine hoeveelheid grond. Uit de proef bleek dat er nog wortelstokfragmenten achterblijven in de uitgezeefde grond. Deze zal aangewend worden in de geluidswal en gedurende de hieropvolgende jaren nabewaakt worden.

Afdekken: Enkel door afdekken met vijverfolie kon de hergroei tegengehouden worden. De stengels groeien door de mazen van het geotextiel en overbruggen moeiteloos een toplaag van 75 cm niet besmette grond.

Goed gelukt:

Doordat er geen besmette grond werd afgevoerd, zijn nieuwe besmettingen buiten de werfzone uitgesloten.
Het afdekken met vijverfolie kon de hergroei tegen houden.

Kan beter:

Verspreiding van wortelstokken op de plek van de werken lijkt onvermijdelijk. Na de afronding van de werken zal controle en nazorg nodig zijn om nieuwe besmettingen zo snel als mogelijk te verwijderen. Het gebied wordt de komende vijf jaar best regelmatig gecontroleerd op opschietende stengels.  Elk gevonden exemplaar moet manueel worden uitgespit.
Het gebruik van een kraan met kasseibak vraagt redelijk veel tijd om een beperkte hoeveelheid grond uit te zeven. Bovendien blijven er nog wortelstokfragmenten achter in de afgezeefde bodem. Wellicht heeft een vaste/roterende zeef een hoger rendement en zal het aandeel wortelstokfragmenten dat achterblijft beperker zijn, waardoor bespaard kan worden op nazorg. Enkel mits garanties voor een zeer goed nabeheer zou deze methode aangewend mogen worden.

Rhizoom

Een rhizoom is een ondergrondse stengel, die horizontaal of schuin groeit en waaruit bebladerde stengels en bijwortels ontstaan. In rhizomen worden ook voedselreserves opgeslagen. Voorbeelden van soorten met rhizomen zijn Bosanemoon en Adelaarsvaren. bol

Lees meer

Klepelmaaier

De klepelmaaier heeft een horizontaal en dwars op de rijrichting geplaatste cilinder waaraan over de hele lengte losse klepels of hamers zijn bevestigd. Door de draaiende as wordt de vegetatie stukgeslagen en verkleind. De klepels zijn met een scharnier bevestigd en bestaan in verschillende formaten. Voor lichte vegetatie, zoals grassen, volstaan lichte klepels (gewoon metalen plaatjes), terwijl voor zwaardere vegetatie, zoals struiken, beitel- en hamervormige klepels worden gebruikt.

Lees meer

Boheemse duizendknoop (Fallopia x bohemica)

Lees meer