Bouwen aan groenexpertise

Naaldenkervel

Scandix pecten-veneris

De naam heeft de plant te danken aan de rechtopstaande, naaldvormige vruchten. De bloemen hebben witte, langwerpige kroonblaadjes waarbij de buitenste wat langer zijn. De bladeren zijn fijn geveerd.
Het is een zeer zeldzame eenjarige schermbloemige van zonnige akkers op leem- of kleihoudende, basische bodems.

De soort is zeer sterk achteruit gegaan ten gevolge van de intensieve akkerbouw en de daarbij horende vermesting en gebruik van herbiciden.

Beheer:

Deze soort is gebaat bij het telen van wintergraan op niet te rijke bodems of andere, gelijkaardige pioniersituaties.

is een indicator van een goede toestand voor

Natuurstreefbeeld: Soortenrijke akkers (b*)

Hoogte plant

Minimaal:
15cm
Maximaal
25cm

Licht

Min:
lichte schaduw
Max:
licht

Voedsel

Min:
matig voedselrijk
Max:
matig voedselrijk

Bloeiperiode

Vanaf:
mei
Tot:
juni

Vocht

Min:
vochtig
Max:
vochtig

Bloemkleur

wit

Bestuiving

insektenbestuiving
Areaal:

Oorspronkelijk was naaldenkervel beperkt tot de warmere klimaatgebieden van Europa en aangrenzend Noord-Afrika en Zuidwest-Azië. Door de mens is de soort nadien verder noordwaarts in Europa en in een aantal overzeese gebieden (o.a de Verenigde Staten, Chili, Australië en Nieuw-Zeeland) geïntroduceerd. Vlaanderen ligt nabij de noordgrens van het Europese kernareaal. Die grens loopt van Noord-Engeland en Midden- Duitsland tot Bulgarije; ten noorden daarvan zijn of waren tot voor kort tot in Scandinavië en Finland verspreide groeiplaatsen bekend. In Wallonië, waar naaldenkervel ooit vooral voorkwam in het Brabantse district, het Maasdistrict en in de Gaume, is de soort vandaag nagenoeg verdwenen (SAINTENOY- SIMON 1999).

Verspreiding in Vlaanderen:

Naaldenkervel is een schoolvoorbeeld van een akkeronkruid dat er niet in geslaagd is een alternatief te vinden voor zijn vroegere voorkeurbiotoop en dat daardoor vrijwel geheel uit Vlaanderen is verdwenen. In de negentiende en een groot deel van de twintigste eeuw was de soort niet zeldzaam in een welomschreven gebied dat de Polders en de Leemstreek omvatte. De 13 bekende uurhokken uit de tweede karteerperiode (na 1971) liggen meer willekeurig over Vlaanderen verspreid, omdat de soort recentelijk vrijwel alleen nog adventief is aangetroffen. De oorsprong van de zeldzame recente waarnemingen in akkers is onzeker: misschien aangevoerde adventiefplanten, of misschien opslag uit een lokale zaadvoorraad. In ieder geval bestaan er in Vlaanderen momenteel vermoedelijk geen permanente populaties meer. Afgezien van eventuele pogingen om de soort in akkerreservaten in stand te houden (of opnieuw te introduceren?), lijkt het in de huidige omstandigheden aangewezen de status van uiterst zeldzame archeofyt te vervangen door die van efemere adventief.

Legende: vierkant 1939-1971, stip 1972-2004:
Verspreidingskaart
Kiemperiode:
vanaf Voorjaar
Gebruik:
geen nuttig gebruik
Bladseizoen:
overwinterend groen
Worteldiepte:
50cm
Levensvorm:
therofyt
Geslachtsverdeling:
tweeslachtig
Vruchttype:
splitvrucht
Vruchtkleur:
onopvallend
Verbreidingswijze:
dieren (uitwendig)
Indigeniteit:
archeofyt
Herkomst:
oorspronkelijk inheems
Grime-competitiewaarde:
0.00
Grime-stresswaarde:
0.00
Grime-ruderaliteitswaarde:
0.00
Ellenberg licht:
half-lichtplanten
Ellenberg vocht:
indicator van droge standplaatsen
Ellenberg pH:
tussen zwakke base-indicator en base- en kalkindicator,meest op basische bodem
Ellenberg voedselrijkdom:
stikstofarme bodem / matig stikstofrijke bodem
Ecologische amplitude:
smalle amplitude
Gebondenheid aan grondwater:
afreatofyt

Vandaag is naaldenkervel in het gebied van oorsprong een akkeronkruid. Dat is (of was) ook zo in het secundaire areaal. In Vlaanderen waren dat vroeger meestal wintergraanakkers op niet te lichte, kalkhoudende bodems. In mindere mate groeit naaldenkervel ook in andere milieus, zoals verstoorde bermstroken en open begroeiingen met kansen voor de tijdelijke vestiging van pioniers, bijvoorbeeld in de buurt van losinstallaties in havengebieden.

Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Beschermd:
Nee
Rode lijst:
met uitsterven bedreigd
Zeldzaamheid KFK-klasse:
1-17 kwartierhokken
In samenwerking met:
Auteur atlasteksten:
Ivan Hoste
Referenties
  • Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.

Cursussen bij Inverde

Boeken