Bomen planten: plantafstanden uit het Veldwetboek en Burgerlijk Wetboek

In de wetgeving staan een beperkt aantal regels die gerespecteerd moeten worden bij het planten van bomen en struiken. De bepalingen vinden we terug in verschillende wetteksten. 

Op deze pagina gaan we in op de plantafstanden uit het Veldwetboek uit 1886 en het Burgerlijk Wetboek. Op een aparte pagina behandelen we de regels uit de andere wetgeving die van toepassing kunnen zijn bij het planten van bomen. Daarbij geven we ook een overzicht van de te respecteren plantafstanden naast nutsvoorzieningen, wegen, edm.. .

Heb je vragen over overhangende takken en doorschietende wortels? Dan kan je op deze pagina terecht. 

In art. 35 van het Veldwetboek stond dat vaste en erkende gebruiken inzake plantafstanden voorrang hebben. Zijn die niet aanwezig in een bepaalde streek dan worden volgende algemene plantafstanden gerespecteerd:

• hoogstammige bomen op 2 meter van de perceelsgrens.
• hagen en andere bomen op ten minste 0,5 meter van de perceelsgrens.

Het Veldwetboek voorziet een aantal uitzonderingen. Bijgevolg zijn de hierboven vermelde plantafstanden niet van toepassing (voor bomen geplant voor september 2021):

• op bomen op het openbaar domein van de overheid, bv straatbomen. Dit gaat dus niet over bomen in het privaat domein van de overheid, bv. de niet toegankelijke domeinen.
• bij verkrijgende verjaring. Als de bomen er al langer dan 30 jaar onverstoord staan dan kunnen ze blijven staan ongeacht de afstand (burgerlijk recht: erfdienstbaarheid zichtbaar en voortdurend).
• bij het geval 'bestemming van de huisvader'. Dit is wanneer een eigenaar zijn domein splitst ontstaat de erfdienstbaarheid van plantrecht om beplantingen te hebben op kortere afstand (was latent aanwezig)
• als er een overeenkomst is opgemaakt tussen twee eigenaren.

In art. 35bis§5 van het Veldwetboek van 1886 vinden we ook nog steeds de te respecteren plantafstand voor bosaanplant in het agrarisch gebied:

In de voor de landbouw bestemde gedeelten van het grondgebied is bosaanplanting verboden op minder dan zes meter van de scheidingslijn tussen twee erven. Bovendien is een vergunning van het college van burgemeester en schepenen vereist. Deze bepalingen zijn ook van toepassing op de voor bosbouw bestemde zone, langs de voor landbouw bestemde zone."

Dus voor bosaanplanting in agrarisch gebied:

• blijf je op 6 meter van de perceelsgrens. De zone van 6 meter mag gebruikt worden om een bosrand tot ontwikkeling te laten komen: struiken, heesters en ruigte kunnen er wel. 
• heb je een vergunning van het College van Burgemeester en Schepenen van de gemeente waar de bosaanplanting gebeurt, nodig. Het college beslist binnen dertig dagen na de indiening van de aanvraag. Doet het dit niet binnen die termijn, dan wordt de vergunning geacht verleend te zijn. De weigering van de vergunning is met redenen kleed. Er kan beroep worden ingesteld bij de bestendige deputatie tegen de weigering van de vergunning, niet tegen een positieve beslissing! 
• in het kader van de vergunning van het College van Burgemeester en Schepenen wordt een advies gevraagd aan ANB én departement Landbouw. Het advies wordt verleend binnen een termijn van 20 dagen. De termijn begint te lopen op de datum van verzending. Bij gebrek aan advies binnen deze termijn, wordt het advies geacht gunstig te zijn.

Voor bomen, hagen, heesters en struiken geplant op een kortere afstand dan in de wet bepaald dan kan de nabuur de snoeing of rooiing er van eisen tenzij de rechter van oordeel is dat dit rechtsmisbruik uitmaakt.

Voor bomen, hagen, heesters en struiken geplant na 1 september 2021 houdt de rechter houdt bij zijn/haar oordeel rekening met alle omstandigheden van het geval, met inbegrip van het algemeen belang. 

Het eisen van snoeiing of rooiing houdt geen automatisch recht in! Dus het is niet omdat je het als nabuur eist, dat de eigenaar van de beplanting zijn bomen edm moet snoeien of rooien! Bijgevolg is het de (vrede)rechter die in deze kwesties een appreciatiebevoegdheid heeft. Hierbij zal die alle belangen van beide partijen inroepen en, voor aanplantingen sinds 1 spetember 2021, ook rekening houden met het algemeen belang. 

Bovendien betekent de uitspraak van de (vrede)rechter nog niet dat men een vergunning heeft om de boom te mogen kappen!  Die vergunningen/ ontheffingen / afwijkingen moeten indien nodig ook aangevraagd en bekomen worden vooraleer bomen gekapt kunnen worden.

Een bijzonder hallucinant voorbeeld hiervan vind je in het magazine Frontaal van het Gents Milieufront, maart 2016, p 13-15, 'Kafka voor een boom'.