Bouwen aan groenexpertise

Tularemie of hazenpest

ziekte bij in het wild levende dieren, zoönose

Definitie:

Tularemie is infectieziekte die wordt veroorzaakt door de Fransicella bacterie. Tularemie is een zoönose, wat wil zeggen dat de bacterie van dier op mens kan overgaan. De ziekte kan bij mens en dier zowel mild als ernstig verlopen. Vooral knaagdieren, hazen, konijnen en insecten kunnen een bron zijn van deze ziekmakende bacterie. De bacterie kan zich lange tijd handhaven in een koele, vochtige omgeving.
De ziekte wordt over het algemeen gekenmerkt door huidaandoeningen met regionale klierzwellingen.

Voorkomen in Vlaanderen

De ziekte komt in Vlaanderen zeldzaam voor bij de mens. In 2021 en 2022 werden 3 humane gevallen gedetecteerd van een tularemie infectie waarvan de infectiebron in Vlaanderen lag (in Vlaams-Brabant en Limburg).

Hoe kan de mens besmet raken?

De kans op het oplopen van de ziekte is erg klein in Vlaanderen. Tularemie kan worden veroorzaakt door:

  • contact met besmette dieren (zoals bijvoorbeeld door het villen van geïnfecteerde hazen tijdens het jachtseizoen) waarbij de bacterie door beschadigde huid kan binnendringen;
  • een beet van geïnfecteerde insecten zoals teken of muggen;
  • het eten van besmet voedsel zoals onvoldoende verhit besmet vlees, of het drinken van verontreinigd water;
  • inademing van bacteriën die in de lucht zijn terechtgekomen (wat kan gebeuren bij het slachten, of tijdens maaien wanneer over een geïnfecteerd dier heen wordt gereden);
  • contact met de bacterie in het laboratorium zonder de juiste voorzorgmaatregelen.

Overdracht van mens op mens werd nog niet vastgesteld.

Wie loopt risico op besmetting?

Mensen die veel in contact komen met in het wild levende dieren zoals jagers, slagers, poeliers, boeren, dierenverzorgers in opvangcentra en laboratoriummedewerkers lopen een groter risico om deze ziekte op te lopen.

Symptomen

De ziekte kan zich op verschillende manieren uiten, zoals zweren op de huid na contact met besmette karkassen van dieren of een beet van een besmet insect, oogontsteking, opgezwollen lymfeklieren, buikklachten/diarree, longontsteking. Gewoonlijk begint de ziekte met koorts, hoofdpijn, spierpijn en keelpijn.

Omdat de ziekte zeldzaam is in Vlaanderen en de klachten verward kunnen worden met andere aandoeningen is het vaak moeilijk om de diagnose te stellen.

Tularemie wordt behandeld met specifieke antibiotica. Bij verdenking van tularemie is het belangrijk om via de huisarts een bacteriekweek te laten verrichten om de ziekteverwekker te identificeren.

Besmetting en preventie van tularemie

Om het risico op humane besmetting in gebieden waar de bacterie voorkomt te verkleinen, zijn volgende voorzorgsmaatregelen aangewezen:

  • hanteer karkassen van in het wild levende dieren steeds met handschoenen en draag een mondmasker om het inademen van zwevende druppeltjes lichaamsvloeistof van het dier te vermijden;
  • zorg voor een goede verhitting van wildbraad of kook het minstens 1 uur, het invriezen van dieren of vlees doodt de bacterie niet;
  • vermijd lichaamscontact met mogelijk besmet oppervlaktewater (rivieren, sloten, meren) en het drinken van ongezuiverd water;
  • neem algemene hygiënemaatregelen om het contact van eventueel besmette knaagdieren met waterbronnen en voedselbronnen te beperken;
  • vermijd insectenbeten door gebruik van insectenwerende huidproducten en dragen van goed gesloten kleding, controleer op steeds op tekenbeten en verwijder teken zorgvuldig.