Bouwen aan groenexpertise

Natuurtype: Elzenbroekbos met Pluimzegge en Moerasvaren

Het Elzenbroekbos met Pluimzegge en Moerasvaren is typisch voor zeer nat, verlandend laagveen. Het ontstaat uit rietlanden en zeggemoerassen die niet meer worden gemaaid en bevat meer kalkminnende soorten dan de andere Elzenbroekbossen. Het samen voorkomen van Moerasvaren, Pluimzegge en Koninginnenkruid is karakteristiek.

Het Elzenbroekbos met Pluimzegge en Moerasvaren is typisch voor zeer nat, verlandend laagveen. Het ontstaat uit rietlanden en zeggemoerassen die niet meer worden gemaaid en bevat meer kalkminnende soorten dan de andere Elzenbroekbossen. Het samen voorkomen van Moerasvaren, Pluimzegge en Koninginnenkruid is karakteristiek. Ook Pinksterbloem, Blauw glidkruid, Watermunt, Waterzuring en Gele waterkers vindt men meer in dit type dan in de andere Elzenbroekbossen. Pitrus, Elzenzegge en Rietgras ontbreken echter. In de boom- en struiklaag komen naast Zwarte els ook wilgensoorten voor. Veenmossen vindt men niet of nauwelijks.

Verspreiding:

Het Elzenbroekbos met Pluimzegge en Moerasvaren komt in Vlaanderen maar in zeer beperkte mate voor. Er zijn geen opnamen in het vegetatiemeetnet van de bosinventarisatie (Bos & Groen, 2001). Het aandeel ten opzichte van het actuele Vlaamse bosareaal bedraagt dus minder dan 0,1 %. Waarschijnlijk gaat het om slechts enkele tientallen ha. Het merendeel van de opnamen komt uit de Oude Stadswallen van Damme (Danneels & Hermy, 1986; Vermote, 2002) en de Blankaart (Gryseels, 1977 en 1985). Ook in Coolhembos in Puurs kan men mooie voorbeelden van dit type aantreffen.

Bodem:

Er zijn weinig zinvolle uitspraken over bodemkenmerken te doen aangezien de meeste opnamen op sterk vergraven terreinen (m.b. in de Blankaart en de Stadswallen van Damme) voorkomen. Het grondwaterpeil is permanent hoog en daalt niet tot beneden 20 cm onder het maaiveld.

Ellenbergwaarden:

Het Elzenbroekbos met Pluimzegge en Moerasvaren wordt gekenmerkt door halfschaduw- tot lichtverdragende planten van vochtig tot natte, (matig) stikstofrijke en zwak zure bodems. De mR-waarde is hoger dan bij de andere Elzenbroekbossen, wat wijst op een hoger aandeel kalkminnende soorten.

Natuurbeheer (onderhoudsbeheer) uitgebreid:

Elzenbroekbossen zijn onderhevig aan vervuiling en verruiging door waterverontreiniging en het storten van allerlei afval. Ontwatering vormt echter de grootste bedreiging. Indien een ontwatering snel gebeurt, zal een sterke, onomkeerbare verruiging het gevolg zijn van de mineralisatie van de veenlaag: een verschuiving naar het Essen-Elzenbos met Moerasspirea (bostype D1) treedt op. Overmatige bemesting uit omliggend landbouwgebied kan hetzelfde resultaat opleveren. Het externe beheer moet zich dan ook toespitsen op het behoud en herstel van het natuurlijk grondwaterregime en het vermijden van vermesting en verontreiniging. Het interne beheer is best een beheer van niets doen. Ook hakhoutbeheer is mogelijk.

Grondwaterafhankelijk:
Niet van toepassing
Ontwikkelingsduur:

Het Elzenbroekbos met Pluimzegge en Moerasvaren is over het algemeen een zeer jong bos. Slechts twee opnamen, waarvan de bosleeftijd gekend is, zijn al bos van vóór 1940.

Natuurwaarde:

Goed ontwikkelde Elzenbroekbossen met Pluimzegge en Moerasvaren zijn zeer zeldzaam omdat ze een permanent hoge grondwatertafel, met water van voldoende kwaliteit, vereisen. Het gaat meestal om jonge bossen. Oud-bosplanten komen (mede door het aanwezige waterregime) niet voor. In de opnamen komen onder de vaatplanten weinig Rode Lijstsoorten voor, al is Moerasvaren zeer zeldzaam (Van Landuyt et al., 2006). Er kunnen wel heel wat zeldzame epifytische mossen en korstmossen, en zeldzame invertebraten voorkomen. Dit bostype maakt eveneens deel uit van het prioritair habitattype 91E0 (Decleer, 2007).

Recreatieve waarde:

Door de hoge grondwatertafel is het bos vrijwel het ganse jaar ontoegankelijk. De recreatieve functie is er derhalve beperkt.