Bouwen aan groenexpertise

Natuurstreefbeeld: Soortenrijke struisgraslanden (6230_ha)

Soortenrijke struisgraslanden komen voor op voedselarme zure gronden. De bodem is echter iets rijker dan bij heischrale graslanden. Voor soortenrijke struisgraslanden en droge zure heischrale graslanden (6230_hn en 6230_ha) gebruiken we dezelfde kenmerkende soorten. Deze twee natuurstreefbeelden lijken dus veel op elkaar. De meer kenmerkende soorten voor Struisgraslanden zijn bv. Onderaardse klaver en Steenanjer. Struisgraslanden zijn wat productiever waarbij er soorten voorkomen van iets rijkere gronden zoals Hazenpootje, Akkerhoornbloem, Gewone veldbies en Klein vogelpootje. Ook soorten met een meer bosrandkarakter zoals Echte guldenroede en Hengel komen soms voor.

Het verschil met het regionaal belangrijk biotoop struisgraslanden is klein. Waarbij het Europees beschermd habitattype wat meer typische en vaak ook zeldzamere soorten heeft.  Komen enkel soorten voor van de iets rijkere gronden dan behoort de vegetatie tot het streefbeeld struisgrasvegetatie . Dit streefbeeld is een niet zo goed ontwikkeld struisgrasland en mag je enkel in type 2 natuurterreinen gebruiken.

Het natuurstreefbeeld soortenrijke struisgraslanden is een subtype van het Europees beschermd habitat Heischrale graslanden en soortenrijke graslanden van zure bodems (6230).

Beheer:

Het onderhoudsbeheer bestaat uit 1 keer per jaar maaien of begrazing. De maaibeurt valt eind augustus begin september, let er hierbij op dat de doelsoorten in zaad staan. Is dit niet het geval maai je wat later. Ook via begrazing kan je een droog soortenrijk struisgrasland onderhouden. Zorg er ook hiervoor dat de doelsoorten in zaad kunnen komen en dat de vegetatie kort de winter in gaat. Zoals bij alle maai- en begrazingsbeheer is het voor de fauna belangrijk delen te hebben waar de vegetatie in de winter blijft staan. In een landschap met ruigte, heide en bosranden kan dit ook naast het heischraalgrasland.

heeft als indicator van een goede toestand

Zandstruisgras

heeft als indicator van een goede toestand

Gelobde maanvaren

heeft als indicator van een goede toestand

Struikhei

heeft als indicator van een goede toestand

Grasklokje

heeft als indicator van een goede toestand

Tandjesgras

heeft als indicator van een goede toestand

Steenanjer

heeft als indicator van een goede toestand

Echte stijve ogentroost

heeft als indicator van een goede toestand

Schapengras

heeft als indicator van een goede toestand

Liggend walstro

heeft als indicator van een goede toestand

Stekelbrem

heeft als indicator van een goede toestand

Bosdroogbloem

heeft als indicator van een goede toestand

Dicht havikskruid

heeft als indicator van een goede toestand

Spits havikskruid

heeft als indicator van een goede toestand

Muizenoor

heeft als indicator van een goede toestand

Fraai hertshooi

heeft als indicator van een goede toestand

Knollathyrus

heeft als indicator van een goede toestand

Veelbloemige veldbies

heeft als indicator van een goede toestand

Borstelgras

heeft als indicator van een goede toestand

Kleine bevernel

heeft als indicator van een goede toestand

Gewone vleugeltjesbloem

heeft als indicator van een goede toestand

Kruipganzerik

heeft als indicator van een goede toestand

Viltganzerik

heeft als indicator van een goede toestand

Tormentil

heeft als indicator van een goede toestand

Zaagblad

heeft als indicator van een goede toestand

Echte guldenroede

heeft als indicator van een goede toestand

Betonie

heeft als indicator van een goede toestand

Blauwe knoop

heeft als indicator van een goede toestand

Grote tijm

heeft als indicator van een goede toestand

Kleine tijm of Wilde tijm

heeft als indicator van een goede toestand

Onderaardse klaver

heeft als indicator van een goede toestand

Mannetjesereprijs

heeft als indicator van een goede toestand

Bleeksporig bosviooltje

heeft als indicator van een goede toestand

Donkersporig bosviooltje

heeft als indicator van een goede toestand

Eekhoorngras

heeft als indicator van een goede toestand

Gaspeldoorn

heeft als indicator van een goede toestand

Grasklokje

heeft als indicator van een goede toestand

Hondsviooltje

heeft als indicator van een goede toestand

Stijf havikskruid

heeft als indicator van een goede toestand

Zandblauwtje

Eén van de belangrijkste milieudrukken voor dit graslandtype is vermesting: de aanrijking met voedingsstoffen (voornamelijk stikstof en fosfor) afkomstig van landbouw, verkeer en industriële activiteit. Algemeen wordt gesteld dat de vegetatie van schrale graslanden in hun groei beperkt worden door stikstof. De hoge stikstofdepositie van de afgelopen decennia heeft geleid tot een sterke toename in de beschikbaarheid van stikstof voor planten. Meestal leidt dit uiteindelijk tot vergrassing met sterke overheersing van Bochtige smele of Gewoon struisgras onder droge omstandigheden.

Ander onderzoek suggereert echter dat de soortenrijkdom van schrale graslanden in de eerste plaats een functie is van de fosforbeschikbaarheid in de bodem. Hogere biomassaproductie, en dus waarschijnlijk competitieve verdringing van kenmerkende plantensoorten, blijkt ook in verband te staan met hogere fosforbeschikbaarheid. Een beperkte soortenanalyse geeft eveneens aan dat het voorkomen van kenmerkende plantensoorten van schrale graslanden voornamelijk afhangt van de fosforbeschikbaarheid. De meest bedreigde soorten in deze analyse (Bevertjes en Gewone vleugeltjesbloem) komen alleen voor bij zeer lage fosforbeschikbaarheden (ong. 1 mg P/kg).

Bodemverzuring is een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van de droge en natte schrale graslanden. Verzurende atmosferische depositie leidt tot uitloging van basische kationen in de bodem. Verzuring van de schrale graslanden heeft twee effecten.

1) Er treedt een verschuiving op in het bufferingsmechanisme. De zuurbuffering door uitwisseling van basische kationen zoals calcium, magnesium en kalium aan het adsorptiecomplex maakt plaats voor buffering door het oplossen van aluminiumverbindingen, de aluminiumbuffering. Het omslagpunt ligt ongeveer bij pH=4,5. De basische kationen gaan in oplossing en spoelen uit naar diepere bodemlagen. Daarmee wordt de beschikbaarheid van voor de plant belangrijke voedingsstoffen als calcium, magnesium en kalium verlaagd. De concentraties van metalen, vooral aluminium (Al3+), in het bodemvocht stijgen. Voor veel plantensoorten van heischrale graslanden zijn deze ionen toxisch, zeker als er weinig calcium of kalium aanwezig is.

2) Het tweede effect van de verzuring is de daling van de mineralisatie- en nitrificatiesnelheid. Dit leidt zowel tot een sterkere accumulatie van strooisel als het stijgen van ammoniumgehalten in het bodemvocht. Karakteristieke soorten van heischrale graslanden, zijn niet bestand tegen hoge ammoniumconcentraties in het bodemvocht bij lage pH's. Ze zullen dus bij verzuring verdwijnen.

Code:
6230_ha
Kenmerken:

Dit natuurstreefbeeld is in een gunstige staat als het aan zekere voorwaarden voldoet, die nagestreefd moeten worden in het beheer (o.b.v. de LSVI tabellen):

  • Habitatstructuur:
    • de levensvormen kruiden, niet competitieve grassen of schijngrassen en dwergstruiken moeten alle 3 aanwezig zijn;
    • naakte bodem is aanwezig met 5% tot 30 %;
    • een strooisellaag van meer dan 1 cm dik is weinig ≤ 10 % aanwezig. Best streef je naar occasioneel (< 5 %) voorkomen van een strooisellaag;
    • de mossen en korstmossen hebben samen een bedekking van 10 % tot 30 %, de bedekking van Gewoon haakmos en Grijs kronkelsteeltje mag je niet meetellen;
    • geen enkele soort is dominant (≥ 50 %).
  • Verstoringskenmerken:
    • eutrofiëringsindicatoren hebben een bedekking ≤ 10 %, best komen ze maar occasioneel (< 5%) voor;
    • verruigingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 10 %, best komen ze maar occasioneel (< 5 %) voor;
    • braam heeft een bedekking ≤ 10 %, best komt deze maar occasioneel (< 5 %) voor;
    • verbossing heeft een bedekking van ≤ 10 %, best komt dit maar occasioneel (< 5 %) voor; 
    • Gewoon haakmos en Grijs kronkelsteeltje hebben samen een bedekking ≤ 30 % ;
    • vergrassingsindicatoren hebben een bedekking ≤ 50 %. Indien actueel lager aandeel dit aandeel behouden en waar duurzaam mogelijk een lager aandeel nastreven.
  • Vegetatieopbouw:
    • minstens 4 sleutelsoorten aanwezig. Indien actueel hoger aantal deze behouden en waar duurzaam mogelijk een hoger aantal kenmerkende soorten nastreven;
    • sleutelsoorten hebben een bedekking ≥ 10 % en best streven naar ≥ 30 %.
Opp. in Vlaanderen:

Alle types heischrale graslanden samen (zure droge, natte en kalkrijke en soortenrijke struisgrasvegetaties) hebben een oppervlakte van 250-350 ha in Vlaanderen.

Prioritair habitattype:
Nee
Milieukarakteristieken:

Luchtkwaliteit: N-depositie < 12 kg N/ha/jaar

Zeldzaamheid:

Droge soortenrijke struisgraslanden zijn uiterst zeldzaam in Vlaanderen.

Grondwaterafhankelijk:
Ja
Hydrologie:

Soortenrijke struisgraslanden zijn grondwateronafhankelijk.

Deze pagina werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van het LIFE-programma van de EU(opent nieuw venster) in het kader van het LIFE Green valley-project(opent nieuw venster).