Bouwen aan groenexpertise

Groendaken

Natuur op je dak

Definitie:

Groendaken zijn zo oud als de mens. In Scandinavische landen worden al eeuwenlang op veel daken graszoden gelegd, die de huizen beschermen tegen de koude. Soms komt een spontane vegetatie tot ontwikkeling op kiezeldaken of eternietplaten. Ook in Vlaanderen zijn voorbeelden te vinden van dergelijke primitieve groendaken. Aangelegde groendaken bestaan meestal uit vegetaties van vetplantjes en kruiden. Soms komen ook grassen en zelfs bomen en struiken kunnen voorkomen. Die groendaken in hun huidige vorm zijn nog niet zo bekend in Vlaanderen, terwijl ze heel wat nuttige functies hebben. Ze zorgen ondermeer voor bescherming van de dakdichting, isolatie van het dak, absorptie van geluidshinder, vertraagde afvoer van regenwater en het filteren van vervuilende stoffen uit het neerslagwater. Groendaken worden meestal op een plat dak aangelegd, maar kunnen mits enkele aanpassingen ook op hellende daken worden gelegd.

De voordelen van groendaken situeren zich enerzijds op het ecologische vlak, maar anderzijds ook op het economische vlak. Economische voordelen zijn: -Een langere levensduur van het dak en minder onderhoud- en renovatiekosten -Verminderde energiekosten en verminderde kosten voor waterzuivering -Een groendak kan een vervanging zijn voor verloren, groene ruimte op de grond en kan ook extra gebruiksruimte creëren. -Een economisch nadeel is dat het soms heel moeilijk is om na te gaan waar een lek zich juist situeert indien er toch een lekkage optreedt. Ecologische voordelen zijn: -Minder en vertraagde waterafvoer na regenbuien. Zo wordt wateroverlast vermeden doordat de riolen het neerslagwater tijdens een intense zomerbui geleidelijker te slikken krijgen. -Binden van vervuilende stoffen uit lucht en neerslag -Geluidsabsorptie -Habitat voor dieren en planten (al is het steeds een pseudo-habitat, dat niet 100% geschikt is) Groendaken zijn er in vele vormen, maar er is een duidelijk onderscheid te maken tussen de zogenaamde extensieve en intensieve groendaken. De grens tussen deze twee soorten wordt gemaakt bij een onderlaag van 20cm, alles substraatdiktes onder deze dikte rekent men tot de extensieve groendaken. Intensieve groendaken bevatten met andere woorden een dikke substraatlaag en vaak ook aangeplante tuinplanten, struiken en zelfs bomen. Het zijn soms echte tuinen op een dak, maar soms ook begroeiingen die zijn te vergelijken met een grasland. Een kenmerk dat intensieve groendaken gemeen hebben is dat ze veel kosten en dat ze veel onderhoud vergen. Vaak zijn ze ook niet echt heel natuurlijk, toch zeker niet de echte daktuinen. Extensieve groendaken zijn vaak natuurlijker aangezien de vegetatie zich na aanleg min of meer spontaan verder ontwikkelt. Deze spontane ontwikkeling is afhankelijk van de substraatdikte en de substraatsamenstelling. Meestal bestaat de begroeiing van een extensief groendak uit vetplanten en mossen. Deze kunnen goed overweg met dunne substraten en de daaruit volgende stress, voornamelijk watertekort. Naarmate de dikte van de onderlaag toeneemt moeten vetplanten en mossen meer en meer plaats ruimen voor kruid- en grasachtige soorten. Omdat voornamelijk vetkruiden niet goed tegen betreding kunnen is het niet de bedoeling om op een extensief groendak te gaan rondlopen. Door een goede keuze van de ingebrachte soorten kan men er voor zorgen dat een groendak dat voornamelijk bestaat uit vetplanten bloeit van begin mei tot eind september.

Uitgebreid:

Een groendak bestaat normaal gezien uit de volgende lagen: De dakdichting, die het binnendringen van vocht verhindert. Onder een groendak zorgt men best voor zo weinig mogelijk naden, omdat dat meestal de zwakke plekken in een dakbedekking zijn Een wortelvast vlies dat de dakdichting beschermt tegen wortels van de aangebrachte planten (beschermlaag). Dit zorgt ervoor dat de dakdichting niet als voedsel kan worden gebruikt door de planten, iets wat best mogelijk is als er roofing op het dak ligt Een drainagelaag, met een kleine helling zodat er geen water op bepaalde plekken kan blijven staan. In drogere tijden kan deze laag ook dienen als vochtbuffer. Een filterdoek om te verhinderen dat er fijne deeltjes uit de substraatlaag in de drainagelaag terechtkomen en op die manier deze laag verstopt raakt De substraatlaag zelf (groeilaag), meestal bestaat deze uit minerale deeltjes omdat de substraatlaag dan structuurstabiel is (ze verdicht niet bij bijvoorbeeld hevige regenval) en niet al te voedselrijk (anders zouden de vetplanten wel eens kunnen worden weggeconcurreerd) Helemaal bovenaan vinden we dan de vegetatielaag, deze kan worden gezaaid of geplant maar er kan ook gebruik gemaakt worden van vegetatiematten, voorgekweekte vegetatiezoden De aanleg van een groendak laat men best aan specialisten over, omdat de dakconstructie het extra gewicht van deze begroening moet kunnen dragen. Gemiddeld weegt een extensief groendak in droge toestand 20 - 150 kg/m², afhankelijk van de dikte van het substraat en de gebruikte materialen, terwijl een intensief groendak (in droge toestand) wel tot 900 kg/m² kan wegen. Door beroep te doen op specialisten kunnen ook problemen die vaak voorkomen, zoals waterschade door doorhangende daken of schade aan de dakdichting bij aanleg of onderhoud, voorkomen worden. Veel gemeentes geven nu subsidies voor de aanleg van groendaken, waarmee de kosten van de aanleg van een extensief groendak gedeeltelijk gedekt zijn.

Lectuur:

Groenbeheer, een verhaal met toekomst / hoofdstuk groendaken - Martin Hermy De brochure Extensieve groendaken - ANB De folder Groendaken - ANB Dachbegrünung: intensiv und extensiv - W. Kolb en T. Schwarz, Stuttgart, Ulmer, 1999, ISBN 3-8001-5075-1 Dachbegrünung: Pflanzen-und Vegetationsanwendung an Bauwerken - B. Krupka, Stuttgart, Ulmer, 1992, ISBN 3-8001-50514 Fassaden- und Dachbegrünung - M. Köhler, Stuttgart, Ulmer, 1993, ISBN 3-8001-5064-6 - http://www.bosengroen.be(opent nieuw venster) - http://www.samenwerkingsovereenkomst.be(opent nieuw venster) (info over subsidies)