Brucellose

Ziekteverwekker

Er zijn verschillende varianten van de Brucella-bacterie. Er worden drie belangrijke soorten onderscheiden, die van belang zijn voor de gezondheid van mens en dier: Brucella abortus, Brucella suis en Brucella melitensis. Van Brucella abortus zijn er 7 biovars (1-6 en 9) beschreven (een biovar is een groep micro-organismen, meestal bacteriën, met identieke genetische karakteristieken maar met verschillende biochemische of physiologische karakteristieken). Vooral runderen en in het wild levende evenhoevigen zijn hiervan gastheer. Brucella abortus is voor de mens hoog pathogeen. Van Brucella suis zijn er 5 biovars (1-5) beschreven. Varkens (inclusief in het wild levende everzwijnen) zijn gastheer voor de biovars 1 en 3. Die zijn voor de mens hoog pathogeen. Brucella suis biovar 2 komt vooral voor bij varkens (inclusief in het wild levende everzwijnen) en bij hazen. Bij als landbouwhuisdier gehouden varkens zijn de symptomen markanter bij een infectie met B. suis biovar 2 dan bij everzwijnen, waar de infectie weinig of geen symptomen veroorzaakt. Het pathogene effect voor de mens van Brucella suis biovar 2 wordt als zeer laag beschouwd. Van Brucella melitensis zijn er 3 biovars (1-3) beschreven. Vooral schapen, geiten en in het wild levende evenhoevigen zijn hiervan gastheer. Deze soort is hoog pathogeen voor de mens.

Hoe gebeurt besmetting bij mens en dier

De bacterie komt in het lichaam van een dier door beschadigde huid, via slijmvliezen (bijvoorbeeld de conjunctiva), via orale weg of via de luchtwegen. Een moederdier kan de infectie ook via de baarmoeder en via het zogen doorgeven aan haar jong. De mens kan de bacterie opnemen via voeding, inademing of via de huid (als er wondjes zijn). Dat kan door het consumeren van ongepasteuriseerde melk(producten) die van geïnfecteerde runderen, schapen of geiten afkomstig zijn, door contact met besmette dieren (runderen, schapen, geiten, varkens) of door contact met geaborteerde foetussen, placenta’s en vruchtwater van dieren. Overdracht tussen mensen is niet mogelijk, de mens is dus zelf geen bron van besmetting.

Voorkomen in België

Brucella abortus werd in België voornamelijk runderen geïdentificeerd. In de wilde fauna werd Brucella abortus in België nog nooit geïdentificeerd. De voor de mens zeer gevaarlijke biovars 1 en 3 van Brucella suis komen gelukkig niet voor in Europa. Brucella suis biovartype 2 komt endemisch voor bij in het wild levende everzwijnen in het grootste deel van Europa. Dat is de enige variant van Brucella suis die in de wilde fauna in België werd teruggevonden. Die bacterie blijkt endemisch aanwezig te zijn in Wallonië bij in het wild levende everzwijnen. Zo werd in een studie in 2003-2007 in het Waals Gewest meer dan 50% van de everzwijnen seropositief bevonden. Brucella suis biovartype 2 wordt eveneens aangetroffen bij in het wild levende everzwijnen in Vlaanderen. Van Brucella melitensis zijn er 3 biovars (1-3) beschreven. Vooral schapen, geiten en in het wild levende evenhoevigen zijn hiervan gastheer. Deze soort werd nog nooit in België geïdentificeerd.

Bewaking van Brucellose in het wild door ANB

Ontdek hier(opent nieuw venster) meer informatie omtrent de surveillance van Brucellose bij everzwijnen in het Vlaams Gewest.

Gevolgen

De Brucella-soort die bij de wilde fauna in België werd teruggevonden, heeft een zeer laag pathogeen effect voor de mens. Er is dus geen negatieve impact voor de volksgezondheid. De aanwezigheid van B. suis biovar 2 bij in het wild levende everzwijnen kan een risico vormen voor besmetting van varkensbedrijven (vooral die in open lucht) met Brucellose, met een negatieve impact op de dierengezondheid en de varkenssector als gevolg. Brucella suis kan ook sporadisch voorkomen bij runderen.

Preventieve maatregelen

Het pathogene effect voor de mens van B. suis biovar 2 wordt als zeer laag beschouwd. Naast de algemene voorzorgsmaatregelen moeten er dus geen bijkomende sanitaire maatregelen worden getroffen bij omgang met kadavers van in het wild levende dieren. Het is echter wel aangewezen om bij het ontweiden (het verwijderen van de ingewanden) van everzwijnen wegwerphandschoenen te dragen en hygiënisch te werk te gaan. Na contact moeten de handen en armen goed worden gewassen en gedesinfecteerd. Overzicht preventieve maatregelen voor faunabeheerders bij contact met grofwild:

• draag vloeistofdichte (wegwerp)handschoenen met lange mouwen
• respecteer een eet- en drinkverbod tijdens het ontweiden en manipuleren van kadavers
• bij ontweiden van geschoten everzwijnen in het veld de ingewanden NIET achterlaten in de natuur, de ingewanden dienen meegenomen te worden naar een wildverwerkingsinrichting of opgehaald te worden door een bevoegd destructiebedrijf. Dit is conform het advies van het wetenschappelijk comité van het FAVV (*)
• was handen met zeep, water en eventueel extra ontsmettingsmiddel na de werkzaamheden
• was je handen opnieuw goed vóór het eten

Daarnaast is het belangrijk te vermelden dat er grote sanitaire risico’s (zoals de introductie van AVP) verbonden zijn aan het illegaal voederen van everzwijnen met (keuken)afval. Met betrekking tot de veehouderij is het aangewezen dat varkens- en rundveebedrijven de aangewezen maatregelen treffen ter voorkoming van Brucellose conform de richtlijnen van het FAVV die je hier kan raadplegen(opent nieuw venster). Meer informatie over Brucellose kan je hier raadplegen.(opent nieuw venster)

(*) Het Wetenschappelijk Comité van het FAVV raadt aan om afgeschoten everzwijnen niet in het veld te ontwijden (het verwijderen van de ingewanden) maar om de ingewanden mee te nemen naar de wildverwerkingsinrichting of te laten ophalen door de bevoegde destructiebedrijven. Het achterlaten van de ingewanden of het begraven ervan leidt ingeval van afschot van een besmet everzwijn immers onvermijdelijk tot een blootstelling aan ziekten (zoals Varkenspest, Tuberculose, Brucellose) van overblijvende everzwijnen in het betreffende gebied.