Bouwen aan groenexpertise

Bedrijfstijd

De klassieke productietijd van een bos

Definitie:

De bedrijfstijd is een klassiek begrip uit het bosbeheer. Het is de tijd die verstrijkt tussen de bosverjonging (bv. aanplant) en de eindkap van de volgroeide boom. Afhankelijk van de boomsoort en de gewenste afmetingen van de bomen, varieert de bedrijfstijd van tientallen tot soms honderden jaren. Hoe sneller de bomen groeien en hoe kleiner de gewenste afmetingen, hoe korter de bedrijfstijd is.

De bedrijfstijd kan bekeken worden op niveau van één boom of op niveau van het volledige bosbestand. Per boom bekeken drukt de bedrijfstijd uit hoe lang het duurt vooraleer de boom een gewenste afmeting bereikt heeft, bijvoorbeeld een diameter van 60 cm. Die tijd varieert naargelang de boomsoort, de standplaatskwaliteit en de bosbehandeling (bv. dunning). Als er geïnvesteerd wordt in het planten en verzorgen van een boom, kan de investering te gelde gemaakt worden aan het einde van de bedrijfstijd door de boom te kappen. Een andere manier om naar de bedrijfstijd te kijken, is op basis van een volledig bosbestand. Door een bepaalde groeisnelheid voorop te stellen, wordt aangenomen dat na het verlopen van de bedrijfstijd de bomen van een bestand gemiddeld de gewenste afmetingen bereikt hebben en dus kaprijp zijn. Dit is klassiek in het bosbeheer met kaalslag van gelijkjarige bestanden: aan het einde van de bedrijfstijd wordt het bosbestand gekapt en verjongd.

Uitgebreid:

Niet alle boomsoorten hebben dezelfde bedrijfstijd. Cultuurpopulieren zijn snelgroeiende bomen die een bedrijfstijd van 15-30 jaar kunnen hebben. Naaldbomen hebben uiteenlopende bedrijfstijden naargelang het gewenste product: 40-50 jaar voor mijnhout, 70-80 jaar voor zaaghout of langer voor dik kwaliteitshout. Snelgegroeide essen en kersen kunnen een bedrijfstijd van 60-70 jaar hebben, goed gedunde beuken kunnen kaprijp zijn op 90 jaar. Een alternatief voor beuk is zwakker dunnen en een langere bedrijfstijd aanhouden (120-200 jaar), maar dan neemt het risico op ongewenste kernverkleuring toe. Voor de productie van hoogwaardig eikenhout zijn de langste bedrijfstijden nodig, tot 200-250 jaar. Vanuit het standpunt van de houtproductie wordt de bedrijfstijd best zo kort mogelijk gehouden, om snel geld in het laatje te brengen en om risico's op houtdegradatie op latere leeftijd te beperken. Op ecologisch vlak is een lange bedrijfstijd vaak gunstiger omdat bomen dan ouder kunnen worden en grootschalige verstoringen van het bos elkaar minder snel opvolgen. Niets weerhoudt een beheerder er natuurlijk van om los van de 'productie'-bedrijfstijd enkele bomen te reserveren om echt oud te laten worden. Die bomen worden dan nooit geoogst, zodat ze in de (ecologisch interessante) aftakelingsfase kunnen komen.