Bouwen aan groenexpertise

Spreeuw

Sturnus vulgaris

De Spreeuw is een van de mooiste zangvogels, maar op een afstandje ziet hij er nogal saai uit. Het verenkleed is vooral in het paarseizoen glanzend zwart met een groen-paarse schijn, witte stippeltje en een gele snavel. Spreeuwen vallen op door hun geluid, een gekwetter met imitaties van andere vogels en zelfs telefoons. Buiten de broedtijd komen Spreeuwen in grote groepen voor, die een soort dansende wolk vormen boven hun slaapplaats.

Beheer:

Spreeuwen komen niet meer in de aantallen voor van de vorige eeuw, de overlast blijft dus meestal beperkt. Soms broeden ze in huizen of veroorzaken schade aan fruitteelt. Ze eten echter zeer veel emelten en andere ondergronds levende insecten. Sommige landbouwers plaatsen daarvoor speciaal spreeuwennestkasten.

Overlast op fruitbomen in de tuin: Aangezien spreeuwen graag fruit eten, kunnen ze flink wat schade veroorzaken in boomgaarden. Ze wachten geduldig tot de kersen rijp zijn en slaan dan pas toe. Er is dus voldoende tijd om voorzorgsmaatregelen te nemen. Gangbare afschrikmiddelen kunnen een pak geld kosten, maar zijn veelal eenvoudig en goedkoop zelf na te maken (ballonnen met ogen op, vogelverschrikkers, bewegende reflecterende objecten (zoals oude cd’s aan een touwtje en strookjes zilverpapier), namaakroofvogels, knalapparatuur, luidsprekers met afschrikgeluiden enz.). Om gewenning te voorkomen worden bovenstaande middelen best eens afgewisseld en worden ze enkel tijdens de kritische periode geplaatst. Minder evident voor hoge en oudere bomen, maar ook efficiënt is het verpakken van de boom met een net. Overlast bij professionele fruitteelt: In eerste instantie moeten ook professionele fruittelers hun toevlucht zoeken in eenvoudige afschrikmiddelen. Grote concentraties fruit kunnen echter zo’n grote aantrekkingskracht vormen op spreeuwen dat ze zich niet meer storen aan deze afschrikmiddelen. In dergelijke gevallen zullen de spreeuwen gedood moeten worden. Dit kan enkel na melding van de intentie tot bestrijding aan de provinciale afdeling van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en aan de burgemeester van de gemeente waar de bestrijding gepland is. De voorwaarden, bepalingen en formulieren voor bestrijding vindt u hier. Overlast door broedende spreeuwen: Broedende spreeuwen houden geen rekening met wat er zich onder het nest bevindt. Alle vogelpoep gaat gewoon recht naar beneden, het nest uit. Bij dergelijke overlast kan een mestplankje dat de uitwerpselen opvangt net onder het nest geplaatst worden. Bovendien zijn spreeuwenjongen ook heel luidruchtig. Om overlast in de komende jaren tegen te gaan, kan na het uitvliegen van de jongen de nestholte eventueel dichtgemaakt worden. Het verwijderen van spreeuwennesten met eieren of jongen is verboden. Overlast door slaapplaatsen: Spreeuwen slapen in de winter liefst in grote groep samen. Aangezien spreeuwen heel luidruchtig zijn, kan dit voor geluidsoverlast zorgen. Ook hun uitwerpselen kunnen een probleem vormen. In dergelijke gevallen van overlast kan het nodig zijn om de spreeuwen te doen verhuizen. Dit doe je best in samenspraak met de gemeente- of stadsdiensten. Dikwijls beschikken zij al over de nodige expertise en materialen. Al kunnen spreeuwen voor heel wat overlast zorgen, als je er geen probleem mee hebt, kunnen ze je elke avond laten genieten van hun schitterend luchtballet.

In het broedseizoen zijn spreeuwen meestal per koppel actief en zie je nauwelijks grotere groepjes. Spreeuwen voeden hun jongen voornamelijk met alle mogelijke larven, rupsen en wormen. Je ziet ze ook vaak voedsel zoeken in graslanden; ze zijn namelijk verlekkerd op emelten (larven van langpootmuggen) die aan de wortels van het gras vreten. In sommige landen plaatsen landbouwers nestkastappartementen met soms wel 150 individuele nestplaatsen om spreeuwen aan te trekken omdat ze voor de landbouw schadelijke organismen opruimen. Uiteraard zullen spreeuwen de kans niet laten liggen om links en rechts een kers of een graantje mee te pikken, maar dit is meestal slechts een tijdelijke afwisseling op het hoofddieet tijdens het broedseizoen. Na het broedseizoen vormen de spreeuwen grotere groepen. Op deze manier zijn ze beter beschermd tegen roofvogels en roofdieren. Je ziet ze vanaf juni al in kleine groepjes rondvliegen en voedsel zoeken. Tijdens de periode juni–oktober komen ze in grote aantallen voor in fruitteeltgebieden (vooral kersen) waar ze dan de vruchten opeten. In het najaar krijgen we ook bezoek van spreeuwen uit Midden en Noordoost-Europa die bij ons een aangenamer winterklimaat vinden. Om ’s nachts veilig te slapen, gaan spreeuwen samenhokken op slaapplaatsen. De kans dat een spreeuw in de groep een belager opmerkt is immers veel groter dan dat één spreeuw alleen in zijn slaap tijdig wakker wordt. Dergelijke slaapplaatsen kunnen snel enkele duizenden spreeuwen tellen en hun luchtacrobatie vormt een schitterend spektakel bij valavond. Spreeuwen zijn niet erg schuw en weten handig in te spelen op onze menselijke maatschappij: restjes graan in kippenrennen leveren makkelijk voedsel, holtes in daken of onder dakgoten bieden dan weer een geschikte broedplek. En als er in de tuin dan nog eens veel sappigere en dikkere kersen te vinden zijn dan in het bos, dan is de rekening snel gemaakt. Spreeuw valt onder het Soortenbesluit van 15 mei 2009. In beginsel is de soort beschermd, maar op die bescherming bestaat een algemene uitzondering die ertoe leidt dat spreeuw in de praktijk op vrij eenvoudige wijze kan bestreden worden om belangrijke schade aan fruitteelt te voorkomen. De soort is opgenomen in bijlage 3 van het Soortenbesluit, en kan binnen dat kader bestreden worden na melding aan bepaalde instanties.

Leefgebied en trend

Hoewel nog steeds wijdverspreid en algemeen voorkomend in tal van leefgebieden vergaat het de Spreeuw steeds minder goed in Vlaanderen en in de rest van Noord- en West-Europa. In de periode 2007-2018 werd een verdere afname van 36% berekend op basis van de resultaten van het ABV-project. Die sluit aan bij de afname die al decennialang aan de gang is en reeds werd vermeld in de vorige broedvogelatlas. Hoe groot die afname precies was voorafgaand aan ABV valt niet meer te achterhalen bij gebrek aan lange-termijn monitoring. De recent gemelde afname werd vastgesteld in alle leefgebieden en bleek het meest uitgesproken in urbaan en suburbaan gebied. Ze sluit bovendien aan bij de trends gemeld in bijna alle andere Europese lidstaten.

Weetje:

Eugen Schieffelin stelde zich rond 1860 als doel elke diersoort uit de werken van Shakespeare uit te zetten in de Verenigde staten. Nadat hij de Huismus met succes had geïntroduceerd, deed hij hetzelfde met de Spreeuw. Honderd jaar later was de Spreeuw over bijna het hele continent te vinden.

Rode lijst:
Niet bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Nee
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:

CATEGORIE (Soortenbesluit): Bijlage 1 (categorie 2) en Bijlage 3.

Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Momenteel niet in gevaar 100 000-200 000 -36% Afname +30% -33% Afname
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
Typering:
Cultuurvolger
Biotooptype:
Bosranden
Bossen
Graslanden
Loofbossen
Tuinen
In samenwerking met: