Bouwen aan groenexpertise

Bruine kiekendief

Circus aeruginosus

Dit is één van onze grootste roofvogels, iets groter dan de Buizerd, maar slanker gebouwd en met langere vleugels en staart. In zweefvlucht worden de vleugels in een duidelijke ondiepe V gehouden en valt de lange staart op. Het mannetje heeft een bruin lichaam, grijze staart en grijze vleugels met zwarte toppen. Het vrouwtje is bruin met gele kop, schouders en borstvlek. Jonge vogels zijn volledig donkerbruin met gele kop. In de lente vliegt het mannetje hoog boven het territorium en laat hij hierbij een hoge, vrij onopvallende, nasale baltsroep horen.

Prachtige beelden van broedende Bruine kiekendieven kan je bekijken op de website van Onze natuur.(opent nieuw venster)

Beheer:

Het beheer omvat het behoud en herstel (vooral vernatting) van moerasgebieden. Verstoring in broedgebieden moet vermeden worden. Bij broedgevallen in landbouwgewassen is het aangewezen om actieve nestbeschermingsmaatregelen te nemen tegen het uitmaaien in de eifase (mei-juni) en in de periode dat de jongen er zijn (juli-augustus).

Het beheer omvat het behoud en herstel (vooral vernatting) van moerasgebieden. Verstoring in broedgebieden moet vermeden worden. Bij broedgevallen in landbouwgewassen is het aangewezen om actieve nestbeschermingsmaatregelen te nemen tegen het uitmaaien in de eifase (mei-juni) en in de periode dat de jongen er zijn (juli-augustus).

Leefgebied en trend

Dit is één van onze grootste roofvogels, iets groter dan de Buizerd, maar slanker gebouwd en met langere vleugels en staart. In zweefvlucht worden de vleugels in een duidelijke ondiepe V gehouden en valt de lange staart op. Het mannetje heeft een bruin lichaam, grijze staart en grijze vleugels met zwarte toppen. Het vrouwtje is bruin met gele kop, schouders en borstvlek. Jonge vogels zijn volledig donkerbruin met gele kop. In de lente vliegt het mannetje hoog boven het territorium en laat hij hierbij een hoge, vrij onopvallende, nasale baltsroep horen. De Bruine Kiekendief is van oorsprong een vogel die broedt in rietmoerassen. De laatste twintig jaar komt deze soort echter ook meer en meer tot broeden in akkers met wintergerst en wintertarwe en in hooilanden. Daardoor worden jaarlijks ongetwijfeld een aantal broedparen over het hoofd gezien. In Vlaanderen doet de soort het goed hoewel de hoge aantallen van de vorige atlasperiode (o.a. 160 paren 2002) voorlopig niet meer bereikt worden. Het zwaartepunt van zijn verspreiding ligt aan de Westkust/IJzervallei (88 paren in 2019, www.natuurwerkgroepdekerkuil.be(opent nieuw venster)), de Polders van het Meetjesland (21 paren in 2018, med. Anny Anselin), de Scheldepolders (6 paren in 2018) en de Oostkust (9 paren in 2018). Terwijl de aantallen aan de Westkust verdubbeld zijn in de laatste 10 jaar is de populatie in de Scheldepolders fors afgenomen van 30 paren in 2004 tot nauwelijks 6 in 2018. De populatie aan de Oostkust en van het Meetjesland lijkt stabieler. Dankzij nestbescherming kunnen late jongen uit nesten in graan (vaak vervanglegsels) gered worden van de pikdorser. De recente, erg droge jaren hebben een veel te laag waterpeil in de polders tot gevolg. Veel rietkragen vallen tijdelijk droog en de kiekendief-nesten worden zo veel kwetsbaarder voor predatoren als Vos. De soort profiteert voor zijn voedselvoorziening ook mee van de aanleg van beheersovereenkomsten en vogelakkers in de akkergebieden. Broedsucces van de Bruine Kiekendief fluctueert afhankelijk van het feit of het een goed of slecht muizenjaar is. In Nederland neemt de soort licht af. Redenen hiervoor zijn o.a. de toenemende predatie door Vos, successie van rietmoeras naar bos en afnemende prooidichtheden in bepaalde regio’s.

Ecologie:

De Bruine kiekendief is een soort van open landschappen met grote moeras- en rietvegetaties. Als nestplaats dienen voornamelijk grote rietvelden langs kreken, meren of plassen, maar jaarlijks wordt ook gebroed in graanculturen en graslanden. Het nest wordt gemaakt op een droge hoop plantenresten in de natte vegetatie. Als foerageergebied wordt het volledige landschap gebruikt, inclusief akker- en weiland. Bij het jagen worden naast moerassen en rietvelden ook lijnvormige elementen afgevlogen zoals rietkragen langs perceelsranden waar hij van op geringe hoogte op een prooi duikt.

Rode lijst:
Bedreigd
Habitatrichtlijn 2:
Nee
Habitatrichtlijn 4:
Nee
Vogelrichtlijn:
Ja
Jachtwild:
Nee
Invasieve exoot:
Nee
Soortenbesluit:
Categorie 2 (Beschermd 2)
Status:

Jaarlijkse broedvogel.

Rode Lijst POP-VL KT-VL LT-VL KT-BEL LT-BEL Trend Europa
Bedreigd 100-140 +5% Fluctuerend +29% - Stabiel
  • Rode lijst: De Rode Lijst-status van de soort in Vlaanderen op basis van Devos et al. (2016)
  • Pop VL: de minimale en de maximale broedpopulatie in Vlaanderen in de periode 2013-2018.
  • KT-Trend: de kortetermijntrend (2007-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • LT-Trend: de langetermijntrend (1980-2018) van de broedpopulatie; VL= Vlaanderen, BEL= België
  • Trend Europa: de gerapporteerde trendrichting op basis van data verzameld in 26 Europese lidstaten in de periode 2008-2018 (bron: www.ebcc.info(opent nieuw venster))
  • NS = niet significant
Bedreigingen:

Habitatverlies, verstoring van de nestplaats, vergiftiging, sterke waterpeilschommelingen bij de nestplaats en verdroging of verruiging van rietmoerassen zijn de voornaamste bedreigingen voor de soort.

In samenwerking met: