Bouwen aan groenexpertise

BWK: Eiken-berkenbos (qb)

BWK-codes: qb

Eiken-berkenbossen op droge, voedselarme en zure zand- en zandleemgronden worden weergegeven met de eenheid qb. Zomereik en ruwe berk zijn de dominante boomsoorten. De onderetage vertoont een grote variatie. Zo kan ze bijzonder ijl zijn of net een dichte ondergroei hebben, gekenmerkt door de aanwezigheid van pijpenstrootje, bochtige smele of een dichte moslaag. Elders is er veel opslag van berk en zijn ook sporkehout en wilde lijsterbes veel voorkomende soorten.

Uitgebreid:

Het betreft zowel oude bossen met een goed ontwikkelde structuur, inclusief voldoende goed ontwikkelde bomen, vooral zomereik. Een groot deel van de bossen die als qb gekarteerd zijn, zijn echter relatief recente, ver- of bebossingen. Tevens wordt deze eenheid gebruikt om opslag van eik en berk onder naaldhout weer te geven (zie ppmb/qb). Ook oude hakhoutstoven van zomereik zijn als qb aangeduid. In de eerste karteerjaren zijn heel wat eikenbossen, ongeacht de aanwezige soorten in de kruidlaag gekarteerd als qb, gewoon omdat ze in de Kempen lagen. Heel wat verdroogde valleibossen en vochtige eiken-berkenbossen met pijpenstrootje zijn toen als qb gekarteerd. Nadien zijn ze vaak als vn of vm° met inplant van eik, of als qs/vn of qs/vm° getypeerd.

Variatie:

De eenheid qb° is niet enkel gebruikt voor zwak ontwikkeld eiken-berkenbos maar ook voor jonge bossen, waarbij de ontwikkeling wijst in de richting van eiken-berkenbos of zelfs gewoon voor jonge aanplanten van eik en berk in de Kempen. Ook wordt het gebruikt om recent omgevormde bestanden weer te geven. Bij deze omvorming door aanplant of spontane verjonging, is er vaak nog geen sprake van een bosstructuur. Ook eikenbossen gekenmerkt door exoten en met geen of hoogstens een slecht ontwikkelde kruidlaag zijn regionaal als qb° gekarteerd. Plaatselijk domineren Amerikaanse vogelkers en Pontische rododendron de struiklaag soms volledig. Dit kan, zoals in de Zuiderkempen, gaan om bossen gedomineerd door tamme kastanje of Amerikaanse eik, en dit wordt dan weergegeven door qb°+cas of qb°+quer. Maar evengoed is hier de notatie qs°+cas of qs+quer voor gebruikt. Indien eik niet de dominante boomsoort is, wordt dit soms weergegeven door toevoeging van het boomsymbool van de respectievelijke soort, zoals qb+bet voor berk. Indien de ondergroei vooral bestaat uit struikheide of pijpenstrootje is dit soms afzonderlijk weergegeven als respectievelijk qb/cgb of qb/cm. Deze notatie is echter niet systematisch gebruikt. Dennenbossen met een goed ontwikkelde struik- en boomlaag van zomereik en berk worden weergegeven als (p)pmb/qb.

Verspreiding:

Het zwaartepunt van de verspreiding van het eiken-berkenbos ligt overduidelijk in de Kempen. Buiten de Kempen komt dit type verspreid voor in de Zandleemstreek. In de Leemstreek is het bijna uitsluitend beperkt tot zandige opduikingen in Zoniën en Meerdaalwoud, de Diestiaankoppen in het Hageland en het oosten van de Voerstreek, waar het lokaal te vinden is op silexkoppen.

Verspreidingskaart Eiken-berkenbos
Waardering:
Qb is biologisch zeer waardevol
Dennenbossen met een goed ontwikkelde struik- en boomlaag van zomereik en berk, zijn genoteerd als (p)pmb/qb. Dit krijgt een waardering van ‘complex van biologisch waardevolle en zeer waardevolle elementen’.
Indien de ondergroei van een eiken-berkenbos wordt gespecificeerd (bv. qb/cm), blijft dit steeds de waardering ‘biologisch zeer waardevol’ behouden, ongeacht de waardering van die ondergroei.
Oppervlakte (in ha):
12.000 à 19.000 ha
Zeldzaamheid:
vrij algemeen tot algemeen
Habitatrichtlijn:
mogelijk Bijlage I-habitattype (zie Natura 2000 typologie)
Natuurdecreet:
vergunningsplicht vegetatiewijziging
Bosdecreet:
onderhevig aan het bosdecreet
In samenwerking met:
Referenties
  • Vriens L., Bosch H., De Knijf G., De Saeger S., Guelinckx R., Oosterlynck P., Van Hove M. & Paelinckx D. (2011). De Biologische Waarderingskaart. Biotopen en hun verspreiding in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Inbo.