Bouwen aan groenexpertise

Ringen

Een trage dood

Definitie:

Ringen is het volledig rondom de stam afschillen van een strook bast, inclusief cambium. De boom sterft als gevolg geleidelijk af. Om ergonomische redenen ring je de stam best ongeveer op borsthoogte.

Ringen als beheermaatregel kan uitgevoerd worden met een trekmes en een staalborstel. Hierbij wordt de bast én het cambium rondom rond beschadigd over een breedte van ongeveer 10 cm (voor sommige boomsoorten 20-30 cm, bijvoorbeeld Amerikaanse vogelkers). Zo wordt de neerwaartse sapstroom volledig onderbroken en de actieve celdelingslaag (het cambium) beschadigd. Op die manier ‘verhongert’ de boom en sterft geleidelijk af. Doordat de geringde concurrenten van een optie langzaam afsterven, blijft het onderste deel van zijn stam voldoende beschaduwd. Dit bevordert natuurlijke stamreiniging.

Onzorgvuldig ringen, staat gelijk aan verloren moeite, de wonde zal immers probleemloos dichtgroeien. Vanuit de overblijvende bast groeit immers wondweefsel (callus). Daaruit vormt zich dan een nieuwe cambiumlaag waarna de normale diktegroei hervat. Snelgroeiende bomen vormen sneller wondweefsel dan traaggroeiende bomen. Ook in het voorjaar geringde bomen beginnen zich sneller te herstellen dan bomen die in de nazomer of later worden geringd omdat de groei van het cambium vooral in mei, juni en juli gebeurt. 

Daarnaast moet té diep ringen ook worden vermeden. In dat geval snijd je dieper in het spinthout dan de zone waar het watertransport gebeurt (= buitenste zone van het spinthout). Dit heeft fysiologisch hetzelfde effect als wanneer je de boom afzaagt. De boom sterft dan van de 'dorst' in plaats van de 'honger', want de opgaande sapstroom is nu ook onderbroken. Boven de ringwonde verdorren de bladeren en dit deel sterft snel af. Deze breken dan ook meestal snel door op de plaats van de ringwonde. Gevolg is dat je dan te snel de kroonsluiting en het proces van natuurlijke stamreiniging onderbreekt. Bij snelgroeiende boomsoorten echter, zoals bijvoorbeeld Amerikaanse vogelkers; zie je in het deel onder de ringwonde dat de plant onmiddellijk stam- en wortelopslag begint te vormen, dat in staat is een nieuwe, levensvatbare boom te vormen.  

Op het eind van de kwalificeringsfase, dit is enkele jaren voor het omslagpunt, is het weinig zinvol nog te ringen. Bij sommige soorten zoals eik of den duurt het soms tot 5 jaar voor het effect van ringen zichtbaar wordt. Daarnaast creëert het gevaarlijke situaties voor de daaropvolgende eerste dunning. Vellen van dode bomen is immers niet zonder risico. Alles wat niet kan wachten tot de eerste dunning, moet bijgevolg in dit stadium voor de voet weggezaagd worden. 

Uitgebreid:

Ringen kan met wisselvallig succes gebruikt worden bij de bestrijding van houtige invasieve exoten. Wanneer er zo goed als geen dood hout in een bosbestand aanwezig is, kan door ringen het aandeel dood hout stijgen. In de beheersvisie voor openbare bossen wordt aanbevolen te streven naar minstens 4% dood hout gedurende de looptijd van een beheerplan (ong. 20 jaar). Dode staande en liggende bomen leveren immers een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit en stabiliteit van het bosecosysteem. Tegelijk ontstaan dan meer mogelijkheden voor natuurlijke verjonging van inheems loofhout. Ringen kan worden toegepast in combinatie met een gewone exploitatie tijdens een dunning door niet alle te dunnen bomen af te voeren. Tenslotte kan ringen ook worden toegepast op delicate plaatsen waar het risico op schade door een gewone exploitatie te hoog is. Bijvoorbeeld op te drassige standplaatsen. Of in sommige gevallen tijdens een dunning van oudere beuken om schorsbrand te vermijden. Deze boom is geringd aan de basis van zijn stam waardoor de neerwaartse sapstroom onderbroken is. Door uitlopers te ontwikkelen onder de inkervingen, probeert de boom alsnog zijn dood uit te stellen.